Pantelleria – wat je moet zien, doen en proeven op dit eiland van wind, steen en kappertjes

Al lang droomde Chiara van Pantelleria. Na een bezoek aan Alicudi eerder dit jaar besloot ze dat ze niet langer wilde wachten om ook dit eiland te ontdekken. Ze boekte een vlucht en reisde van Catania naar Pantelleria, het eiland van wind, steen en kappertjes.

Chiara: ‘Pantelleria is een vulkaaneiland dat op zeventig kilometer van de Afrikaanse kust ligt. Bij helder weer kun je de kustlijn van Tunesië met het blote oog zien. De afstand tot de Siciliaanse kust is met honderdtwintig kilometer iets verder, maar toch behoort Pantelleria tot Sicilië.

Het eiland zelf doet echter eerder Arabisch dan Italiaans aan. De Arabische namen van de plaatsen op het eiland zijn soms onuitspreekbaar. Aankomen op Pantelleria betekent dan ook dat je je onderdompelt in een unieke wereld, waar de wind zowel Siciliaanse als Afrikaanse invloeden meebrengt. Een fascinerende en bedwelmende mix, die je zeker zal raken, net als de ruige en unieke schoonheid van het eiland.

Het eiland van de wind

Pantelleria staat bij Sicilianen bekend als ‘het eiland van de wind’. De naam Pantelleria is vrijwel zeker afgeleid van het Arabische Bent-eh-Rhia, wat letterlijk ‘dochter van de wind’ betekent.

De wind is de hoofdrolspeler op het eiland en bepaalt alles. Hij vormt de rotsen, bepaalt de stromingen, de teelt, de bebouwing en de landbouw.

Het eiland is qua oppervlakte het grootste van alle eilanden in de zee rondom Sicilië. De inwoners worden Panteschi genoemd. Ze zijn gastvrij, dus neem zeker de tijd om een praatje met hen te maken.

Vraag hen gerust of ze je een plek kunnen aanbevelen waar ze zelf heen zouden gaan. Toen ik op zoek was naar een goed restaurant voor een couscous naar recept van het eiland, werd ik meteen bij de man die ik aansprak thuis uitgenodigd. Zijn moeder was de beste couscouskokkin die hij kende en ik mocht onder geen beding ergens anders aanschuiven.

Een paar dagen later bezocht ik Trattoria del Porto Da Bice, een klein, eenvoudig restaurant dat ook Pantelleria heet. Het is heel erg spartaans, maar je geniet er van huisgemaakte eilandgerechten, geserveerd door Bice zelf, die al jarenlang kookt voor iedereen die langskomt. Ik raad je aan om haar ravioli panteschi te proeven.

Vlak bij Da Bice is er een kleine pier waar je bijna elke dag een groepje vrouwen van een zekere leeftijd aantreft. Sommigen kletsen, anderen gooien enthousiast hun hengels uit. Een authentiek lokaal schouwspel dat je niet mag missen.

Voor een aperitivo of een drankje bij zonsondergang kun je terecht bij het trendy Sesiventi of bij het relaxtere Lido Shurhuq.

Elke rots spreekt van een ver verleden

Op Pantelleria heerst een sterk eilandgevoel. Er zijn veel Panteschi die het eiland nooit hebben verlaten, zoals vaak het geval is bij mensen die op zo’n geïsoleerd gelegen eiland zijn geboren. Tegelijkertijd zijn er veel buitenlanders die hebben besloten hierheen te verhuizen, om een ander leven te leiden in dit natuurlijke paradijs.

De ruige kustlijn doet me denken aan lang vervlogen tijden. Het is alsof elke rots spreekt. Ze zijn donker en hard, maar dat laat de kleur van het zeewater alleen maar beter uitkomen. Je ziet rotsen die loodrecht naar beneden vallen en kloven, grotten, spelonken en inhammen vormen.

De zeebodem is kristalhelder en laat sporen van de geschiedenis zien. Een ongelooflijk schouwspel van de natuur.

Ik raad je aan een kaart van het eiland aan te schaffen waarop alle toegangen tot de zee zijn aangegeven, met moeilijkheidsgraad. Zo weet je waar je een duik kunt nemen.

Veel toeristen huren een scooter om het eiland te verkennen, maar ik raad eerder een (kleine) auto aan, omdat het eiland vrij groot is en veel binnenwegen ’s avonds volledig donker zijn. De panoramapunten en de natuurlijke warmwaterbronnen liggen bovendien verspreid over het hele eiland, dus je zult ook behoorlijk wat kilometers maken.

Leuk om te weten: Pantelleria is naast het eiland van wind en steen ook het eiland van de Fiat Panda’s. Je komt ze werkelijk óveral tegen. Daarom wordt het eiland door veel Sicilianen gekscherend Pandelleria genoemd.

De mooiste plekken om te zwemmen op Pantelleria

Ik tip graag enkele plekken op Pantelleria die je tijdens je verblijf op het eiland zou moeten bezoeken als je graag wil zwemmen.

Allereerst de Arco dell’Elefante, de boog van de olifant, een door de wind gevormde landtong die doet denken aan een enorme olifant die met zijn slurf in de zee slaat. Dit is een van de meest bezochte en gefotografeerde plekken van Pantelleria, maar desondanks de moeite van een bezoek waard.

Ook bekend is het Lago Specchio di Venere (het Spiegel van Venus-meer), dat vanuit de lucht gezien de vorm van een hart heeft. Het meer is de uitgedoofde krater van een oude vulkaan, met warm water dat rijk aan zwavel is. Overdag is het al een prachtige plek, maar ’s nachts, bij volle maan… is het meer echt magisch mooi!

Zwem je liever in zee? Dat kan onder meer bij Balata dei Turchi, een betoverende baai die is gevormd door een lavastroom die rechtstreeks in zee uitmondde. Je geniet hier van de heldere zee omringd door kliffen die tot wel driehonderd meter hoog zijn.

Andere fijne plekken om te zwemmen zijn Cala Bue Marino, Cala Cottone, Cala Cinque Denti, Cala Tramontana en Cala Levante. Waterschoenen zijn hier overigens geen overbodige luxe.

Nikà is vanwege de gevarieerde zeebodem perfect om te snorkelen. Hier vind je een breed scala aan sponzen, koralen en een grote verscheidenheid aan vissen, waaronder tandbaarzen, zeebrasems en octopussen. Duiken kan goed bij Cala Gadìr, terwijl de Grot van Benikulà een natuurlijke sauna vormt.

Vaar met een boot langs de kust van Pantelleria

Bekijk Pantelleria ook absoluut vanaf het water. Alleen dan kun je het eiland in al haar schoonheid zien, de prachtige kustlijn in alle rust bewonderen en een verfrissende duik nemen.

Op het eiland zijn tal van bedrijven waar je een boot kunt huren, al dan niet met schipper, vooral in de haven van Scauri. Deze haven is overigens ook een ideale plek voor een aperitivo met uitzicht op zee.

Liever niet in een eigen boot de zee op? Er zijn grotere boten die rond het eiland varen, met ook afvaarten om de zonsondergang vanaf zee te kunnen zien.

Dammusi – de traditionele huizen op Pantelleria

Onlosmakelijk verbonden met Pantelleria zijn de dammusi, traditionele huizen in Arabische stijl die je alleen op dit eiland vindt.

De dammuso wordt bekroond door een gewelfd dak. De naam is dan ook afkomstig van het Siciliaanse dammusu, dat gewelf betekent. Het is een stenen constructie waarvoor alleen materialen van het eiland worden gebruikt, met name lokale lavasteen.

De dammusi zijn over het algemeen vierkant, met een koepeldak of soms ook een tongewelf, die wit worden gekalkt en worden gebruikt voor het opvangen van regenwater.

Sesi – graven van duizenden jaren oud

Naast de dammusi mag je het Parcho Archeologico dei Sesi niet missen, met megalithische bouwwerken. De naam sese betekent in het dialect van het eiland een hoop stenen, een ietwat oneerbiedige naam voor deze historische bezienswaardigheden die dienden als graven.

Er is slechts één sese volledig intact gebleven: de Sese Grande of Sese del Re, ooit bestemd voor de heersende familie van het dorp. Hij is ruim vijf meter hoog en heeft een elliptische grondvorm. De Sese Grande bestaat uit twaalf cellen en twaalf gangen van maximaal zeven meter lang die naar het midden leiden en eindigen in een cel. In de cellen zijn vier sarcofagen en verschillende grafgiften gevonden.

Acropolis van San Marco en Santa Teresa

Waar ooit de acropolis van de stad Cossyra lag, vind je nu een archeologische vindplaats, die zich uitstrekt over de heuvels San Marco en Santa Teresa, met overblijfselen uit de Punische en Romeinse tijd.

Op de hellingen van de heuvel stond zeker een tempel, waarvan enkele architectonische elementen, zoals Korinthische-Italiaanse kapitelen en sculpturen in lokale pleistersteen, zijn teruggevonden.

Eiland van de kappertjes

Dankzij de vulkanische grond, de droge warmte en de zeebries biedt Pantelleria de ideale voedingsbodem voor kappertjesstruiken, die welig tieren tussen rotsen en stenen.

Er wordt dan ook elk jaar zo’n vijftienhonderd ton kappertjes geoogst op Pantelleria, hetgeen het eiland de bijnaam Isola dei Capperi, eiland van de kappertjes, heeft opgeleverd.

Feitelijk zijn de kappertjes, càpparu of chiàppara in het dialect van het eiland, geen groente of vrucht, maar de nog niet geopende bloemknoppen van de kappertjesstruik, die vrij stekelig is.

Na het plukken worden de kappertjes ingelegd in zeezout, waaraan ze hun unieke smaak danken die veel gerechten nét even een beetje meer geeft.

Vroeger gebruikten de eilanders de tere, witte bloemen van de kapperstruik om hun was te parfumeren, terwijl de wortels werden gebruikt vanwege hun medicinale werking. De eilandbewoners eten overigens ook de augurkvormige vruchten van de kappertjesstruik, die cucunci heten.

Proeven kan onder meer bij capperificio storico La Nicchia of bij Konza Kiffi. Als je meer wil weten over de kappertjes, kun je bij La Nicchia ook naar het Museo del Cappero.

foto’s: Museo del Cappero

Naast kappertjes zie je ook overal trossen tomaten en strengen knoflook. Niet alleen fotogeniek maar ook echte smaakmakers voor de traditionele eilandgerechten.

Proef van de Passito di Pantelleria

Op Pantelleria groeit de Zibibbo-druif, waarvan naast witte wijn ook een dessertwijn wordt gemaakt, die op het eiland de naam passito krijgt. Deze druif wordt na het plukken niet meteen verwerkt, maar mag eerst langzaam stoven in de zon. Pas als de druiven goed zijn ingedroogd, en dus feitelijk rozijnen zijn geworden, worden ze verwerkt, met als resultaat een tongstrelend zoet drankje. Vandaar ook de naam van de druif: zibibbo is Arabisch voor ‘rozijn’.

Deze passito wordt overigens pas sinds 1880 gedeeld met de Sicilianen, de Italianen en de rest van de wereld. Tot die tijd hielden de eilanders het drankje voor zichzelf. In augustus 1972 kreeg de Passito di Pantelleria de DOC-status, als derde Siciliaanse wijn – na de Etna DOC (in augustus 1968) en de Marsala (april 1969).

Proeven kan onder meer bij Cantina Khamma, van de bekende Siciliaanse wijnmaker Donnafugata. De cantina ligt in een groen amfitheater van wijngaarden die op terrassen zijn aangelegd.

Er zijn meerdere mogelijkheden om de wijnen van het eiland te proeven. Zo kun je onder andere aanschuiven voor een brunch, voor een proeverij met Passito di Pantelleria of een proeverij sotto le stelle, onder de sterren. Meer informatie over de verschillende opties vind je op de website van Donnafugata.

foto’s: Donnafugata

Deze cantina is ook een startpunt van de Cammino di Khamma, een wandelroute tussen de terrassen waar de wijnstokken staan. Je komt onder andere langs eeuwenoude olijfbomen en kappertjesstruiken, die samen met de wijnranken tot de belangrijkste flora van het eiland horen.

Proef tijdens je verblijf op het eiland ook zeker de Bukkuram van Marco de Bartoli. Een andere mooie plek voor een proeverij is Abbazia San Giorgio, waar natuurwijn wordt gemaakt.

Een zoete kus van Pantelleria

Proef in een van de bars op het eiland zeker de bacio pantesco, in de vorm van een wiel, een vlinder of een ster. Nadat het deeg zijn vorm heeft gekregen, wordt het gevuld met ricotta, gefrituurd en bestrooid met veel poedersuiker.

Hoe kom je op Pantelleria?

De meest romantische manier om Pantelleria te bereiken, is per boot vanuit Trapani, maar ook de reis per vliegtuig heeft zijn charme. De vliegtuigen van DAT – de realisatie van een droom van enkele Denen die eilanden als Pantelleria en Lampedusa op een eenvoudigere manier met Sicilië wilden verbinden – zijn namelijk kleine propellervliegtuigen. Ze vliegen niet elke dag, zelfs niet in het hoogseizoen, dus reserveer je reis naar Pantelleria ruim van tevoren.’