Zo’n dertig kilometer ten zuidoosten van L’Aquila, de hoofdstad van de regio Abruzzo, ligt een klein, onopvallend gehuchtje genaamd Bominaco. De weg naar boven – Bominaco ligt op zo’n duizend meter hoogte – is vol bochten maar zonder al te veel verkeer.
Het dorp heeft amper honderd inwoners en de lokale koffiebar opent zo’n beetje wanneer de barista er zin in heeft. Wie verwacht nu dat hier een van de grootste kunstschatten van Abruzzo verborgen ligt?
Ook wanneer je voor de twee Benedictijner kerkjes staat waar het in Bominaco allemaal om draait, het Oratorio di San Pellegrino en de Chiesa di Santa Maria Assunta, doet weinig nog vermoeden wat je binnen zult aantreffen.
De gevel van het Oratorio di San Pellegrino, waar je als eerste op stuit, is van zeventiende-eeuwse oorsprong en vrij sober: een soort loggia (galerij), via welke je de ingang van het oratorium bereikt.
Je kunt overigens niet zomaar naar binnen lopen of op de bonnefooi langskomen, want het hek is gewoonlijk gesloten. Het is voor Chiara, de opzichter van de kerk die even verderop in het dorp woont, echter een kleine moeite om aan te komen snellen met de sleutelbos: basta una chiamata, een telefoontje volstaat. Laat enkele dagen van tevoren even weten wanneer je van plan bent langs te komen (via 0039-86293764) en de deuren gaan voor je open…
Oratorio di San Pellegrino
Het Oratorio di San Pellegrino maakt, samen met de naastgelegen Chiesa di Santa Maria Assunta, deel uit van een abdij die naar verluidt in de late achtste eeuw ontstond dankzij Karel de Grote, die op doorreis was in dit gebied en de martelaar San Pellegrino wilde eren op de plek waar hij vermoedelijk was begraven.
Dankzij zijn donaties en latere giften groeide deze plek in de loop der volgende eeuwen uit tot een hechte kloostergemeenschap van Benedictijner broeders. De kloostergemeenschap en het oratorium (gebedshuis, van het Latijnse orare, bidden) werden uiteindelijk in 1263 officieel gesticht door een abt genaamd Teodino.
Stap binnen in het oratorium en verwonder je: je wordt omringd door prachtige, kleurrijke fresco’s in de stijl van de zogenaamde scuola abruzzese, uit de dertiende eeuw. De fresco’s zijn niet alleen mooi, maar ook bijzonder en kunsthistorisch van belang, omdat ze dateren van vóór Giotto, de Italiaan die algemeen wordt gezien als de vader van de moderne schilderkunst.
Wanneer je al die pracht even op je in hebt laten werken, is het tijd om de schilderingen nader te bestuderen. Wat zien we allemaal? Er zijn verschillende fresco-series te onderscheiden: een serie over de jeugd van Christus (met onder andere de Annunciatie en de Visitatie), een serie over de lijdensweg van Christus (van de Intocht in Jeruzalem tot en met de Emmaüsgangers) en een reeks over het Laatste Oordeel.
Daarnaast worden er zes verhalen verbeeld uit het leven van San Pellegrino. Ook is er een bijzondere serie fresco’s die een soort kalender vormen, waarvan alleen het eerste halfjaar nog echt goed ‘leesbaar’ is. Per maand zijn de tekens van de dierenriem afgebeeld, maar ook de activiteiten die typisch zijn voor dat jaargetijde.
De indeling van de kleine kapel is opvallend: er is een duidelijke tweedeling zichtbaar, gemarkeerd door een halfhoge stenen afscheidingsmuur. Wanneer je goed kijkt, zie je ook dat de kerk een tweede, hoger gelegen ingang heeft, aan de achterzijde. Die ingang was speciaal voor de broeders, die zo gemakkelijk vanuit de abdij de kapel konden bezoeken. De ‘gewone’ gelovigen bleven aan de voorzijde en hadden daar hun eigen ingang.
Santa Maria Assunta
Loop na je bezoek aan het Oratoria di San Pellegrino even achterom, zodat je de Santa Maria Assunta kunt bezoeken. Chiara, die tijdens je bezoek bij je blijft, kan ook die deuren voor je openen. Deze kerk is minder rijkelijke versierd, maar nog ouder dan het oratorium: waarschijnlijk werd al in de vroege elfde eeuw gestart met de bouw ervan.
De drie gangpaden die naar het hoger gelegen altaar leiden, worden van elkaar gescheiden door twaalf zuilen die allemaal net even anders zijn, omdat ze gemaakt zijn met het bouwmateriaal dat lokaal voorhanden was. De combinatie van de charmante zuilen en het zachte, natuurlijke licht dat binnenvalt, geven de Chiesa di Santa Maria Assunta een romantische aanblik – niet gek dat dit een van de meest geliefde trouwlocaties in Abruzzo is!
Er zijn enkele bijzonderheden om bij stil te staan. Allereerst de rijkelijk versierde kansel die halverwege het middenpad te zien is. Deze werd in 1180 gemaakt door abt Giovanni. Hij maakte eveneens de stoel die in de apsis van het middenschip staat.
Het altaar en baldakijn dateren uit 1233, het jaar waarin de kerk officieel werd ingewijd. Naast het altaar zie je nog iets heel aparts: een hoge ‘gedraaide’ zuil, ondersteund door een leeuw, met helemaal bovenop de paaskaars. Meravigliosa!
In de buurt: Grotte di Stiffe
Heb je na het zien van al dat moois zin om nog een meesterwerk te bekijken, maar dan van de hand van Moeder Natuur? Breng dan een bezoekje aan de Grotte di Stiffe: spectaculaire karstgrotten gevormd door een rivier die nog altijd door de onderaardse ruimtes buldert.
Om er te komen rijd je eerst even naar de biglietteria (kassa) in het gehuchtje Stiffe (openingstijden van 1 april tot en met 14 oktober, van 10.00 tot 13.00 uur en van 15.00 tot 18.00 uur). Daar krijg je uitleg over hoe je de ingang van de grotten zelf kunt bereiken. Er is een wandelpad maar je kunt ook met de auto omhoog, er is ter plekke nog een kleine parkeerplaats.
Eenmaal binnen wacht je een waar spektakel van immense ondergrondse ‘kamers’, watervallen, stalactieten en stalagmieten. De temperatuur in de grotten is 10 graden Celsius en door al het klaterende water kunnen er wat druppels op je hoofd vallen, dus een (regen)jasje is aan te raden!