Timballo di tagliatelle uit de film Il Gattopardo (De tijgerkat)

Sicilië is een dankbaar onderwerp voor films en verhalen. Il Gattopardo, in het Nederlands vertaald als De tijgerkat, van Giuseppe Tomasi di Lampedusa, is misschien wel het bekendste verhaal dat zich op het eiland afspeelt.

Het verhaal speelt zich af in 1860, vlak voor de Italiaanse eenwording dus. Die staat op het punt te ‘ontstaan’: Garibaldi is net bij Marsala aan land gekomen om het eiland bij de nieuwe, liberale eenheidsstaat Italië in te lijven. Het is gedaan met de feodaliteit: de platte, berekenende burgerij neemt de macht over.

Don Fabrizio, prins van Salina, ziet deze ontwikkeling met lede ogen aan. Hij staat echter machteloos tegenover de geschiedenis en zoekt troost in de studie van sterren en planeten. Zijn pupil Tancredi weet zich verbazend goed aan te passen aan het nieuwe bestel. Hij sluit zich aan bij Garibaldi en trouwt met de dochter van een steenrijke dorpsburgemeester.

Een fragment uit De tijgerkat

‘De avondmaaltijd in villa Salina werd opgediend in een ambiance van aangetaste luister, zoals destijds in het koninkrijk der Beide Siciliën algemeen was. Het aantal disgenoten (veertien: de heer des huizes en zijn vrouw, hun kinderen, gouvernantes en huisonderwijzers) zorgde op zichzelf al voor een indrukwekkende tafel. Gedekt met een zeer fijn maar her en der opgelapt kleed stond deze tafel te schitteren in het licht van een sterke moderateurlamp die nogal hachelijk onderaan de ‘ninfa’ was bevestigd, de Venetiaanse kroonluchter.

Door de ramen viel nog licht, maar de witte gedaanten tegen de donkere achtergrond van de sopraportes, die bas-reliëfs moesten voorstellen, verdwenen reeds in de schaduw. Het tafelzilver was massief en de Boheemse glazen blinkend, geslepen in facetten waarin een glad medaillon was uitgespaard dat het monogram ‘F.D.’ (Ferdinandus dedit) bevatte ter herinnering aan de koninklijke vrijgevigheid, terwijl de borden, stuk voor stuk voorzien van een fameus merkteken, slechts overlevenden waren van de ravage die de jongens in de keuken plachten aan te richten, en afkomstig van allerlei verschillende serviezen.

De grootste onder hen, verrukkelijk Capodimonte met een brede amandelgroene rand met gouden ankertjes, waren alleen voor de prins bestemd, die graag alles om zich heen op schaal had, behalve zijn vrouw. Toen hij de eetkamer binnenkwam was iedereen al aanwezig, de prinses was de enige die zat, alle anderen stonden achter hun stoel. Voor zijn plaats, en naast een hele stapel borden, maakte de enorme zilveren soepterrine zich breed, het deksel beheerst door de dansende tijgerkat. De prins zelf schepte de soep op, een aangename taak, symbool van zijn voedende functie als pater familias.

Maar die avond hoorde men, en dat was in geen tijden gebeurd, de soeplepel dreigend tikken tegen de binnenwanden van de terrine, hetgeen wees op hevige, nog ingehouden toorn, een van de vreselijkste geluiden die men kende, zoals zelfs veertig jaar later een toen nog in leven zijnde zoon wist te vertellen.’

Waar die toorn op gebaseerd was, lees je in De tijgerkat. Schuif bij de prins van Salina aan tafel en laat je meevoeren in de geschiedenis van Sicilië…

Bekijk je liever de film? Dat kan ook. Giuseppe Tomasi di Lampedusa’s vorstelijke epos is ook prachtig verfilmd door niemand minder dan Visconti. Nieuwsgierig naar deze Italiaanse klassieker? Bestel dan hier de dvd en geniet van een avond Italiaanse geschiedenis.

Timbaal van tagliatelle uit De tijgerkat

‘De goudbruine korst en de geur van suiker en kaneel die deze verspreidde, waren slechts voorboden van de heerlijkheden die van binnenuit tevoorschijn kwamen, toen het mes de korst doorstak: eerst kwam er een naar specerijen geurende damp van af, daarna kwamen kuikenlevers, hardgekookte eieren, plakken ham, kip en truffel in een overvloed van gloeiend hete, glinsterende maccheroni, waaraan het braadvocht van het vlees de geraffineerde kleur van gemzenbont gaf.’

Zo omschreef Giuseppe Tomasi di Lampedusa het ritueel van het aansnijden van de zogenaamde timballo tijdens een banket bij de Siciliaanse prins van Salina.

Onderstaand recept is voor een hartige tagliatelletimbaal, zonder suiker en kaneel, maar minstens zo lekker als de timballo die door Lampedusa beschreven werd. Het recept kost wat tijd, maar dan tover je ook een heel origineel pastagerecht op tafel, dat overigens koud ook erg lekker smaakt en dus de komende maanden ook mee kan in de picknickmand!

Maak deze pastatimbaal

Ingrediënten (voor zes personen): 400 gram tagliatelle | 400 gram bladerdeeg, ontdooid | 50 gram pancetta | 30 gram geraspte Parmezaanse kaas | 5 artisjokken | 300 gram doperwtjes | citroensap | 1 ui | een bosje peterselie | 1 ei | 1 deciliter bechamelsaus | 1 kopje groentebouillon | 30 gram boter | extra vergine olijfolie | peper en zout

Snijd de uiteinden van de artisjokken en haal de buitenste bladeren weg. Snijd de artisjokken in plakjes en marineer ze in een schaaltje met water en citroensap.

Verhit in een koekenpan de helft van de boter en een beetje olijfolie. Bak hierin de gesnipperde ui, de in blokjes gesneden pancetta en de fijngehakte peterselie. Laat de plakjes artisjok goed uitlekken en bak ze vijf minuten mee. Voeg de doperwtjes toe en breng op smaak met peper en zout.

Schenk de groentebouillon erbij en laat twintig minuten op laag vuur pruttelen. Schenk aan het einde de bechamelsaus erbij.

Kook in de tussentijd de tagliatelle volgens de aanwijzingen op de verpakking in voldoende water met zout al dente. Giet af en meng de pasta door de saus. Meng er de geraspte Parmezaanse kaas doorheen.

Rol het bladerdeeg uit en verdeel het deeg in tweeën. Bekleed de bodem en de zijkanten van een ingevette springvorm met de helft van het bladerdeeg. Verdeel de tagliatelle over het bladerdeeg en dek af met de rest van het deeg. Bestrijk de bovenzijde met een beetje eigeel.

Plaats de springvorm circa dertig minuten in een voorverwarmde oven (200 °C). Laat de timbaal voor het serveren even afkoelen. Buon appetito!