Paul Roberts – conservator van de afdeling Oudheden van het Ashmolean Museum in Oxford – neemt je in Het oude Rome in vijftig monumenten mee op reis door het oude Rome.
Hij toont je de luxueuze badhuizen van Caracalla en Diocletianus en het rumoerige Circus Maximus maar ook het Colosseum en de Zuil van Trajanus.
Keizer na keizer
Rome werd niet in één dag gebouwd, maar keizer na keizer. In de glorietijden van het Romeinse Rijk transformeerde de kleine nederzetting tot een roemrijke, weelderige stad.
Waarom en door wie de indrukwekkende gebouwen die de stad vormden vervaardigd werden, was even belangrijk als hoe deze gebouwen eruitzagen. De imposante bouwwerken, waarmee keizers hun stempel op de stad drukten, waren een belangrijk onderdeel van het openbare leven. Dankzij de grote symbolische waarde die de gebouwen werd toegekend, bieden ze een inkijkje in een van de belangrijkste samenlevingen uit de klassieke tijd.
Roberts plaatst de gebouwen in de tijdsgeest waarin ze gebouwd, omgebouwd en soms zelfs afgebroken werden. De unieke geschiedenis van de Eeuwige Stad wordt tot leven gebracht door een aantal prachtige reconstructies.
Een fragment uit Het oude Rome in vijftig monumenten
‘Vergilius stelde dat Rome haar hoofd optilde ‘boven alles, zoals een cipres boven het struikgewas uittorent’. Geen enkele andere stad in het Romeinse Rijk – zelfs niet Constantinopel – kwam in de buurt van Rome in haar gloriedagen: niet qua omvang, noch qua bevolking, noch qua pure complexiteit en diversiteit van het bouwkundige landschap.
In dit landschap bevond zich een aantal gebouwen die alleen de elite zou aanschouwen, zoals de paleizen op de Palatijn, een van de zeven heuvels van Rome, die zelfs op mensen die er alleen over konden lezen nog steeds een grote indruk maakten.
Maar echte complimenten en macht scholen in de bouw van monumenten die mensen in hun dagelijkse leven zagen en gebruikten. De openbare ruimten van Rome stonden vol monumenten die iets voor zijn bevolking betekenden.
In Rome bestond niet zoiets als ‘gewoon een andere tempel’. Elk monument had zijn eigen betekenis – een herdenking van een specifieke gebeurtenis, een individu of een aan hen verbonden concept.
In een tijdperk zonder massamedia waren deze openbare ruimten en de monumenten die er stonden enorm belangrijk. Voor de vijftig monumenten die ik heb samengebracht, probeer ik wat antwoorden te geven op belangrijke vragen die we vandaag niet meer stellen.
Waarom werden ze gebouwd? Wat voegden ze toe aan het leven van mensen die er gebruik van maakten – of de mensen die ze bouwden? Welke invloed hadden ze op de stad en haar monumentale (en dagelijkse) leven? Hoe zagen ze er destijds uit, en waarom zien ze eruit zoals ze er nu uitzien? Dit boek is een poging om het verhaal, en niet alleen de geschiedenis, van de monumenten van Rome te vertellen.
Het woord ‘monument’ stamt af van het Latijnse woord monere, dat herinneren, in herinnering brengen kan betekenen. Het Engelse woord memorial heeft een soortgelijke functie, met zijn duidelijke verwijzing naar ‘memory’.
Monumenten hebben dus het vermogen om gedachten op te wekken en herinneringen op te roepen, om te fungeren als schakel tussen het verleden en het heden. Met hun talloze inscripties en standbeelden verkondigden deze gebouwen luid en duidelijk de boodschappen die de bouwers wilden dat het volk zou horen.
Het belang van het monument ligt vaak niet in de structuur zelf, maar in de politieke, maatschappelijke of culturele ontwikkelingen die erachter zaten, en waarvan het vandaag de dag misschien wel de beste – of enige overlevende – weerspiegeling is.
Als je het verhaal van Rome en haar gebouwen wilt navertellen, is het belangrijk om naar zo veel mogelijk bronnen te kijken. Archeologie is onmisbaar, waarbij de resultaten van opgravingen en onderzoeken dienen als een controle van de fascinerende literaire verslagen die bewaard zijn gebleven.
Er wordt een aantal opgravingen rondom de monumenten aangehaald, hoewel deze noodzakelijkerwijs selectief zijn, en gegeven de bedrijvigheid in Rome zal er binnenkort nog meer over de vindplaatsen worden ontdekt. Dit alles stelt ons in staat om ons een beeld te vormen van hoe de monumenten tot hun huidige staat zijn gekomen, en ook om de hiaten in andere bronnen van onze kennis op te vullen.
Dit boek is geen gids voor alle monumenten van Rome; het kan slechts een deel van deze bijzondere stad omvatten. De focus ligt op vijftig monumenten die je binnen de indrukwekkende muren kunt aantreffen, van theaters en tempels tot baden en bruggen.
Ze zijn stuk voor stuk toegankelijk voor het publiek, zonder dat je een speciale vergunning nodig hebt (hoewel je voor de meeste wel een kaartje zult moeten kopen). Ze variëren in datum van rond 600 voor Christus, toen Rome nog door koningen werd geregeerd, tot het begin van de zevende eeuw na Christus, met het verdwijnen van onmiskenbaar eeuwenoude concepten van stadsleven en de duidelijke opkomst van de nieuwe werkelijkheid van de vroege middeleeuwen.
Laat ons kijken naar deze heersers en hun monumentale scheppingen om te proberen zowel Rome als de Romeinen iets beter te begrijpen.’
Lees meer in
Het oude Rome in vijftig monumenten | Paul Roberts | ISBN 9789401920452 | € 34,99 | uitgeverij Omniboek | bestel Het oude Rome in vijftig monumenten bij je lokale boekhandel of via deze link bij bol.com
