Deze prachtige roman is geïnspireerd op het waargebeurde verhaal van Anna Maria della Pietà, een Venetiaans weesmeisje dat Vivaldi’s muze werd. Met het achttiende-eeuwse Venetië als decor een boek dat je niet wil wegleggen tot de laatste klanken zijn weggestorven…
In De instrumentalist maak je kennis met Anna Maria. Ze mag dan geen bezit of familie hebben, ze heeft een groot talent én een weergaloze ambitie.
Haar hoop is gevestigd op haar vioolleraar, Antonio Vivaldi. Het duurt niet lang voor ze zijn sterpupil is. Het najagen van die ambitie zal echter alles wat ze liefheeft op de proef stellen.
Vooral wanneer duidelijk wordt dat haar leraar Anna weliswaar zal leren wat hij weet – maar niet zonder iets terug te vragen…
Lees alvast een fragment uit De instrumentalist
‘Ze staat op, kijkt voor een laatste keer naar haar dochter, schuift haar voorzichtig door het gat in de muur en stopt het gevouwen briefje en de andere helft van de speelkaart in de bundel dekens.
Ze kust haar op het hoofd, doet een stap naar achteren en trekt aan de bel. Daarna draait ze zich om en durft niet terug te kijken, verdwijnt voorgoed. Ga maar, lief kind, staat er op het briefje, en weet dat je geliefd was.
Aan de andere kant van de muur is het tempo anders. ‘De eerste van de dag,’ roept zuster Clara terwijl de metalen klepel tegen de bel slaat. Ze haast zich naar de binnenplaats en trekt een wriemelende meisjesbaby uit het gat.
‘15 april 1696,’ instrueert ze zuster Madalena, die de details neerpent in een gigantisch op touw gebonden boek vol namen.
Chiara della Pietà, gearriveerd op 20 februari 1687, met een gestempeld muntstuk en een brief van de moeder. Paulina della Pietà, gearriveerd op 29 april 1695 met een geborduurd kleed. Agata della Pietà, gearriveerd op 4 mei 1695 met een gedicht en een hoofdwond door de doos.
De baby wordt uitgepakt, naar een wastafel gebracht en gewassen. Haar huid wordt op infecties gecontroleerd, haar weinige haren op luis. Een pook wordt in het vuur gestoken. Er is een gesis, de ijzeren lucht van vlees en een furieuze schreeuw.
In plaats van de pook staat er nu de letter ‘P’, pijnlijk en rauw, op haar linkerbovenarm. De wond wordt gezwachteld. Een priester doopt haar. Daarna gaan ze terug naar het register.
De baby ademt kort en hijgerig: ze lijdt hevige pijn. Maar ze heeft een blik in haar ogen… Furieuze wilskracht. ‘Hoe zullen we haar noemen?’ vraagt zuster Madalena.
Zuster Clara kijkt naar het kind dat haar vinger omklemt met haar handje. Ze knijpt haar ogen dicht in concentratie. ‘Anna Maria della Pietà,’ kondigt ze aan, terwijl de baby haar vastgrijpt. ‘Ik heb een voorgevoel bij deze.’
[…]
Tegen de dageraad luiden de klokken op het Piazza San Marco. Het is nog geen vijf minuten lopen vanaf het imposante gebouw van de Ospedale della Pietà, dat uitkijkt op de lagune.
Achter de ramen met groene luiken zijn driehonderd weesmeisjes al wakker en aan het werk. Ze vormen een zich herhalende stroom, de een na de ander beweegt zich door de gangen, gekleed in het wit.
Op de vijfde van vijf verdiepingen haalt Anna Maria haar laken van haar bed terwijl de donkerpaarse dreunen van de bel haar zintuigen overspoelen. Bes, denkt ze bij zichzelf.
Ze laat haar handen door de spijlen glippen en wrikt het kleine slaapkamerraam open. Frisse ochtendlucht stroomt naar binnen. Ze ademt diep in, en tuurt naar de terracotta tegels om naar de nieuwe dag te luisteren.
Ver weg beneden rent iemand over de keien. Ze hoort het gerammel van een kar die wordt getrokken, de gil van een baby, het geblaf van een hond. Maar het crescendo komt over een uur, wanneer de wereld de straten en kanalen in stroomt en Venetië weer tot leven wekt.
Het begint met de mis, die plaatsvindt in de kapel. De meisjes dreunen gebeden op, als antwoord op de zusters. Dan komt de pap, die ze eten in de eetzaal. Anna Maria slaat uit protest met haar lepel tegen de vastgekoekte klonten.
Daarna moeten ze hun taken doen. Wassen en schrobben en naaien en stomen, snijden en koken en schrapen en schoonmaken. Vrijheid komt elke dag na het middaggebed. Als de zusters hun hymnes en psalmen oefenen, knijpt Anna Maria ertussenuit.
Ze neemt de stenen wenteltrap met twee stappen tegelijk en stormt de zolderslaapkamer binnen. Het bed knarst als ze het naar rechts schuift. Ze klimt erop en moet moeite doen om bij de sluiting van de luiken erachter te komen.
Er klinkt een schrapend geluid als het luik meegeeft en dan kruipt ze naar boven op een klein houten platform. Ooit hingen ze hier de was. Maar toen een storm deze plek versplinterd en gebarsten achterliet, werd die vergeten. Nu gebruiken ze het grotere platte dak aan de andere kant van het gebouw en is dit plekje helemaal van haar.
Zonneschijn overspoelt het gezicht van Anna Maria, de planken kraken onder haar voeten. Ze neemt haar positie in, trekt haar katoenen jurk vol vlekken onder zich en kruist haar benen over het hete hout. Tevreden neemt ze haar koninkrijk in zich op. In haar stad zijn de wegen gemaakt van water. Het leven ademt in elke richting, energiek, kleurrijk en luid.
Ze heft haar handen naar het orkest, klaar om te dirigeren. Ze geeft de gondeliers die een levendig deuntje neuriën als ze door de smalle straten glijden hun inzet aan. Dan de fruitverkopers die zingen op het plein. ‘Dadels voor een denari, limoenen voor een lira!’
Daarna volgt de inzet voor de kammenmakers, scharensliepen, houtbewerkers en anderen: elke sectie zingt een eigen lied. De inzet voor het publiek dat klapt voor de dans van de narren, de meeuwen die schreeuwen terwijl ze door de lucht suizen.
De inzet voor de spinners die tikken op het gewervel van hun spoelen, de schoenenpoetsers die over de lagune heen kijken. Dan die voor de melkmannen die de glazen flessen tegen elkaar aan tikken en haar vrienden op de binnenplaats die rond de boom schreeuwen.
De inzet voor de man die een opera zingt vanuit de tunnel aan haar linkerkant, en de klokken die Goeiemiddag! slaan van de toren rechts van haar.
En nu de inzet voor de kleuren. Al het bruin en geel en groen en rood, het paars en oranje en wit en bruin. Een caleidoscopische wereld explodeert voor haar ogen. Tonen en tinten drijven omhoog, ver boven de stad, ze hangen als noten op een balk, en sluiten aan bij de geluiden beneden. Dan dwarrelen ze ineen, als een school vissen, en een glimlach doet haar gezicht stralen.’
Lees verder in
De instrumentalist | Harriet Constable | vertaald door Aarti Rampadarath | ISBN 9789400517639 | € 22,99 | A.W. Bruna Uitgevers | koop De instrumentalist bij je lokale boekhandel of bij bol.com (ook beschikbaar als e-book)
