Vandaag staat er een recept uit Cucina di casa mia op het menu, het kookboek van Nicoletta Tavella. Nicoletta: ‘Mijn ‘geboortefamilie’ is heel belangrijk voor me en net zo belangrijk is mijn ‘gekozen familie’. Dat zijn mijn vrienden, de dierbare mensen met wie ik veel deel en dankzij wiens liefde, hulp en steun ik nu ben wie ik ben. We noemen ons groepje in Amsterdam ‘La famiglia’, een ware melting pot van nationaliteiten, die steeds groter wordt door kinderen, partners en vrienden van vrienden. Als je in een ander land woont en je bloedverwanten zijn ver weg is je gekozen familie erg …

De Italiaanse Nicoletta Tavella groeide op in een familie waar eten en lekker leven onlosmakelijk verbonden zijn. In haar pas verschenen kookboek Cucina di casa mia vertelt Nicoletta over een jaar lang lekker Italiaans eten met de beste familierecepten en geheimen uit haar kookschrift. Wij duiken vandaag in de heerlijke herfst die Nicoletta ons voorschotelt. Nicoletta: ‘De herfst is zonder twijfel mijn lievelingsseizoen, én om de prachtige kleuren én om de onmiskenbare geuren – die van natte bladeren, paddenstoelen, geperste druiven en openhaardvuur doen mijn hart sneller kloppen. Het is natuurlijk ook mijn favoriete tijd van het jaar om de …

Vanuit het noordelijke Friuli-Venezia Giulia trekken we vanmiddag nóg iets noordelijker, naar Duitsland, waar zich de thriller De zaak Collini afspeelt. De zaak Collini is het veelbesproken romandebuut van Ferdinand von Schirach, Duitslands beroemdste strafpleiter. Het werd door het boekenpanel van De Wereld Draait Door uitgeroepen tot boek van de maand – tijd voor een fragment op Ciao tutti. Vierendertig jaar heeft de Italiaan Fabrizio Collini als monteur bij Mercedes-Benz gewerkt. Altijd even onopvallend en correct. Tot hij in een Berlijns luxehotel een oude man vermoordt. Zonder reden, zo lijkt het. De jonge advocaat Caspar Leinen krijgt de verdediging toegewezen. …

Het dorpje San Daniele del Friuli, in het uiterste noordoosten van Italië, had in de dertiende eeuw te lijden onder gewelddadige invallen van de Turken. Tegen zo’n overmacht konden ze niet opboksen, en dus zochten de dorpelingen hulp. Ze klopten aan bij de doge van Venetië en vroegen hem om wapens en mankracht. Voor niets gaat de zon op, vond de doge, en hij vroeg de dorpelingen hoe ze hem dachten te gaan betalen voor de gevraagde goederen en diensten. De inwoners van San Daniele del Friuli antwoorden met het enige antwoord dat ze konden bedenken. Ze zouden hem betalen …

‘Het culinaire hoogseizoen,’ zo noemt Manuela Darling-Gansser het najaar in het noorden van Italië. Herfst in Piemonte betekent: druiven plukken, wijn maken, truffels en andere wilde paddenstoelen verzamelen en rijst oogsten langs de oevers van de rivier de Po. Ook komen in dit seizoen de nieuwe kazen, gemaakt door piepkleine kaasmakerijen in de bergen, op de markt. Kortom, op culinair gebied is Piemonte een van de rijkste streken van Italië. In haar boek Herfst in Piemonte neemt Manuela Darling-Gansser je mee op haar omzwervingen door deze regio. Ze bezoekt landhuizen, voedselmarkten, delicatessenwinkeltjes, de elegante hoofdstad Turijn en de hooggelegen dorpjes …

Ter ere van de Salone del Gusto in Turijn zetten we Slow Food ook op Ciao tutti in het zonnetje, met een heerlijk recept voor slow cooking herfstgroentesoep van Tessa Kiros. In haar nieuwe kookboek La Dolce Vita geeft Tessa Kiros ons een enorme verzameling recepten voor een Italiaans leven, als een ode aan het Italië dat ze zo graag haar thuis noemt. Ze selecteerde heerlijke, authentieke recepten van Italiaanse mama’s. Van Siciliaanse pasta al forno en citroentaart tot heerlijke snacks en ander lekkers voor in de provisiekast, zoals limoncello, truffelboter en vanillezout. Ook verklapt ze allerlei ideeën en handigheidjes die …

In het nieuwe kijk- en kookboek Food & the City neemt Christine Van Imschoot je onder andere mee naar Turijn. Niet alleen dankzij de smakelijke verhalen, heerlijke culi-adressen en foto’s waarvan het water je in de mond loopt, maar ook dankzij de originele recepten die ze bij elke stad heeft verzameld en die samen een uitgebreid menu vormen. Zo kun je ook als je er niet bent, van de smaak van de stad genieten! Voor Turijn koos Christine als antipasti voor bresaolahapjes met kastanje en coppakroketjes, gevolgd door gemarineerde aubergine met gerookte zwaardvis en bottarga, pasta met rijke tomatensaus en …

Pisa is verruild voor Prato, textielhoofdstad van Toscane. De regen kwam ook hier even met bakken uit de hemel, maar gelukkig vond ik een fijne koffiebar. Daar verdiepte ik me in een boek dat zich hier in Prato afspeelt: Storia della mia gente, dat vorig jaar de Premio Strega won, de meest prestigieuze literaire prijs in Italië – en dat nu ook in het Nederlands is verschenen, met als titel Velours uit Prato. Na zijn studie komt Edoardo Nesi, kleinzoon van een textielbaron, te werken in het familiebedrijf in Prato. De Toscaanse stad is hét centrum van de stoffenindustrie, met gespecialiseerde …

Wie Pisa zegt, zegt scheve toren. Uiteraard is deze uit het lood staande toren een bezoekje waard, maar Pisa heeft nog zoveel meer te bieden dat minstens zo indrukwekkend is. Zoals een kunstwerk dat van veel later datum is dan de scheve toren en dat ook nog eens gratis en zonder lang in de rij te hoeven staan te bewonderen is: een muurschildering van Keith Haring. Dit kunstwerk, met de titel Tuttomondo (Heel de wereld) is een van de weinige permanente schilderingen van deze graffitikunstenaar. Het is te zien op de zijwand van het klooster van Sant’Antonio, vlak bij het Piazza …

De Britse ontwerpster Emily Isles weet precies wat Saskia nodig heeft tijdens het maken van de eerste opzet van haar nieuwe boek over Rome: Deze twee prachtige Italiaanse uitvindingen, de moka en de Olivetti typemachine Lettera22, zijn door Emily niet alleen op een unieke manier op papier gezet, maar worden ook kort omschreven. Emily heeft in haar reeks Italian Inventions bovendien twee iconen opgenomen die in mijn boek niet zullen ontbreken: de Ape en de Vespa, beide van Piaggio – met een uniek museum in het Toscaanse Pontedera. Van deze inspirerende Italian Inventions kunnen we er niet genoeg hebben, dus wat …

De Italiaanse koks Antonio Carluccio en Gennaro Contaldo doken voor hun nieuwe boek niet in een specifieke regio, zoals ik ga doen met Toscane, maar maakten een ontdekkingstocht door alle verschillende streken van Italië: ze trokken de bergen in, reden naar de kust en visten allerlei lekkers uit de rivieren. Hun liefde, passie en kennis voor en over hun land, de mensen en de producten delen ze graag met ons, net als de ruim tachtig heerlijke, regionale recepten die ze onderweg hebben verzameld. Vandaag op Ciao tutti een klein voorproefje van deze twee gulzige Italianen, een recept voor heerlijk comfort …

In Italië in 100 brieven stuit ik op twee brieven, beide geschreven vanuit het prachtige Hotel de Russie aan de Via del Babuino. Een van de brieven is van Picasso, die in februari 1917 schrijft aan Guillaume Apollinaire; de andere is van Cocteau, die zijn moeder bericht over zijn belevenissen. Patrick Lateur schrijft ter inleiding: ‘In februari 1917 arriveren in Rome de dichter, dramaturg en cineast Jean Cocteau (1889-1963) en de schilder en beeldhouwer Pablo Picasso (1881-1973). Zij hebben er een afspraak met Sergei Diaghilev, oprichter en impresario van het beroemde gezelschap van de Ballets Russes, dat sinds 1907 furore …

‘Met Italië leeft men als met een geliefde, vandaag in grote ruzie, morgen in aanbidding.’ De filosoof Schopenhauer wist de dualiteit, maar vooral de onontkoombare aantrekkingskracht van Italië treffend weer te geven. Ook door de ogen van andere bekende historische figuren krijgen we in de brievenbundel Italië in 100 brieven scherpe schetsen en diepgaande beschouwingen van il bel paese aan de Middellandse Zee. Soms verzuchtend, soms hartstochtelijk, dan weer bitter of betoverd. Italië in 100 brieven is een bundeling van brieven die literatoren en filosofen, componisten en beeldende kunstenaars, politieke en kerkelijke figuren over Italië schreven, van de Grieks-Romeinse Oudheid …

Na de aangelijnde hond van Balla zien we nu een aantal geslaagdere weergaves van beweging, allemaal van de hand van Umberto Boccioni: Dinamismo di un corpo umano nr 1 Galleria d’Arte Moderna in MilaanDinamismo di un corpo umano nr 2 Galleria d’Arte Moderna in MilaanDinamismo di un ciclista Collezione Mattioli in MilaanDinamismo di un foot-baller Museum of Modern Art in New York Boccioni, die tot de futuristen behoorde, is vooral bekend vanwege zijn beeld Unieke vormen van continuïteit in de ruimte, dat ook staat afgebeeld op de Italiaanse twintig eurocent. Minder bekend bij het grote publiek is zijn grote fascinatie …

Nog een klein stukje over de Italiaanse futuristen, omdat ik in het boek van Wil Gompertz waarover ik gisteren al schreef zo’n grappig, gek schilderij vond, met de bizarre titel Dynamiek van een aangelijnde hond: Gompertz schrijft hierover: ‘De futuristen vonden dat hun schilderijen niet ‘gevangen waren’ in het moment, zoals de statische binnenwereld die Braque en Picasso zo sober nastreefden. Het futurisme nam echter wel het idee over om een voorwerp van verschillende kanten te bekijken, en was eigenlijk een kubisme met vaart. Dat werkte sommige keren beter dan andere. Giacomo Balla’s lieve maar enigszins belachelijke Dynamiek van een …

Waarom is moderne kunst wat het is, waarom wordt een onopgemaakt bed als kunst tentoongesteld? Waarom is een uitvergroot roze opblaasbaar varken zo verrekte veel geld waard? Elke museumbezoeker vraagt het zich wel eens af: is dit kunst? Is dit echt zo veel waard? In Dat kan mijn kleine zusje ook prikt de vermaarde Engelse kunstkenner Will Gompertz het pretentieuze kunstgebazel door en geeft hij op heldere en enthousiaste wijze antwoord op de belangrijkste vragen die elke kunstbeschouwer zich wel eens stelt. Een bezoek aan een museum of galerie zal na lezing van dit boek niet meer zo intimiderend zijn, …

Echte liefde kent geen grenzen, geen maat en houdt zich al helemaal niet vast aan normen. Raffaello Sanzio (1483-1520), een van de belangrijkste schilders uit de renaissance, van wie werd gezegd dat de paus hem zelfs tot kardinaal wilde benoemen, werd verliefd op een bakkersdochter. Jolie Jacobs dook in de details van deze bijzondere liefdesgeschiedenis. Jolie: ‘Rafaël ontmoette Margherita Luti toen hij aan het werk was voor Agostino Chigi. Hij had de opdracht gekregen het buitenhuis van de steenrijke bankier, Villa Farnesina, van fresco’s te voorzien. Het moest een ode worden aan liefde, feest en vrolijkheid. Tegelijkertijd kreeg de schilder ook …

Tijdens de olijvenpluk is er na de lunch gelukkig gewoon nog even tijd voor een siësta. Iedereen zoekt een plekje op om te slapen, te lezen of rustig te praten. Ik liet me gisteren meeslepen door het nieuwste boek van Nicky Pellegrino, Olijven met oregano. Heerlijk zonnig leesvoer voor de herfst! In Olijven met oregano maken we kennis met Rosie, Addolorata, Lou en Toni, die elke drie jaar een villa huren in een warm land. De jaren verstrijken en de Villa Girls houden vol, of het leven nu meezit of niet. Als de vier naar Italië afreizen ontmoeten ze daar …

Rome heeft niet alleen een Kattenforum, maar ook een Kattenstraat, de Via della Gatta. Het is een klein straatje, parallel aan de Via del Corso, en je moet dan ook goed omhoog kijken om de kat waarnaar de straat vernoemd is te zien. De marmeren kat (op min of meer ware grootte gemaakt) waakt over Palazzo Grazioli, het werkpaleis van de Italiaanse president, op de hoek met de het gelijknamige piazza. Dat doet ze volgens de overlevering al lange tijd, al is niet iedereen het eens over de ontstaansgeschiedenissen die in omloop zijn. Een geslaagde reddingsactie Zo denkt de een …

Ter ere van dierendag nemen we je mee naar het Kattenforum in Rome, waar onze eigen Romeinse straatkat tussen de resten van Romeinse tempels banjert – of slaapt in de Romeinse zon. Oprah, onze eerste geadopteerde Romeinse kat Het is namelijk mogelijk om een van de Romeinse katten die daar leven, tussen de resten van Caesars tempel aan het Largo Torre Argentina, te adopteren. Woon je in de buurt en is je kat geschikt voor adoptie (dat wil zeggen niet ziek, schichtig of anderszins moeilijk te plaatsen), dan kun je echt een kat adopteren. Woon je echter verder weg, of …

Vanmiddag duiken we nog even het verdwenen Rome in, met tien prachtige foto’s van de website Roma Sparita waarover ik vanochtend schreef. De foto’s zijn afkomstig uit het gedeelte Scene di vita, en genomen tussen 1960 en 1970. Ze geven stuk voor stuk een unieke kijk op Rome, net als de andere 14990 foto’s die op de website te zien zijn. Goed voor urenlang kijkplezier, herkenningspunten en nieuwe ontdekkingen!

Zoals Marcel Proust ooit zei: ‘Een echte ontdekkingsreis wordt niet gekenmerkt door het zoeken van nieuwe gebieden, maar door het kijken met andere ogen.’ Hoe waar dat is, blijkt vandaag in twee opzichten. Het eerste is duidelijk: het onderwerp van deze blog, de website Roma Sparita, biedt ons een heel andere, prachtige kijk op Rome. Hoewel ik deze website al tijden volg op Facebook, was het Tim de Zeeuw, een van de regelmatige Ciao tutti-lezers, die mijn ogen echt opende en me aanspoorde een stukje over deze geweldige website te schrijven. Want eh, tja… dat had ik dus nog niet …

Stefano Guerra, de hoofdpersoon in Alberto Garlini’s rauwe roman De wet van de haat, is een van de meest fascinerende en dubbelzinnige romanfiguren met wie ik me afgelopen maanden probeerde te identificeren. Hij laat zich meeslepen door de mythe van het heldendom en raakt betrokken bij de wreedste criminele acties. Hij roept afkeer op door zijn verwerpelijke denkbeelden en extreme gewelddadigheid, maar blijkt uiteindelijk een fijngevoelige, gedesoriënteerde man te zijn die wordt geconfronteerd met zichzelf, met zijn acties, en zijn verleden – waarin alles ontspoorde. De wet van de haat speelt zich af in de anni di piombo (de ‘loden …

Vandaag op Ciao tutti weer twee boekentips, met om te beginnen het eerste deel in de nieuwe reeks Strijder voor Rome. 255 na Christus. Het Romeinse rijk beleeft een van zijn roerigste periodes. De Barbaren staan voor de poorten, maar de grootste dreiging komt uit het oosten: in Perzië bereidt een immens leger zich voor op een gewelddadige aanval op de Romeinen. De stad Arete wacht een bloedig beleg. De verdediging van deze stad ligt in handen van Ballista, een Germaan die zijn hele leven niets anders heeft gekend dan oorlog en strijd. Ver van het decadente Rome gaat hij …