Italië heeft een lange traditie op het gebied van traditionele ambachten. Er zijn nog talloze prachtige adresjes waar met veel liefde en passie wordt gewerkt aan volledig handgemaakte producten. Ateliers waar ambachtslieden met engelengeduld ware kunstwerkjes maken, volgens oude tradities en technieken die soms al wel honderden jaren worden overgedragen van vader op zoon of van meester of leerling. Studio’s waar je als het ware de geschiedenis met al je zintuigen kunt beleven.
Het initiatief Italian Stories geeft deze kunstenaars en ambachtslieden, die zelf vaak geen kaas gegeten hebben van internet of geen tijd hebben om een website te maken, een platform, zodat ze aan Italianen én aan toeristen kunnen laten zien wat voor moois ze maken. Andersom kun je als bezoeker nu veel makkelijker ontdekken waar deze artigiani te vinden zijn.
Inmiddels hebben al een honderdtal van de allerbeste ambachtslieden en kunstenaars uit alle hoeken van Italië en van verschillend pluimage een plekje gekregen op de website van Italian Stories; van keramiekkunstenaars tot goudsmeden, van houtbewerkers tot papiermakers en van glasbewerkers tot leerlooiers.
Ze openen hun deuren, vertellen hun geheimen en delen hun vakmanschap. Ze zullen je rondleiden in hun bottega en proberen de tradities, de verhalen en de ‘geheime’ kneepjes van het vak, die al sinds generaties doorgegeven worden, over te brengen. Soms kun je ook zelf aan de slag, om een uniek aandenken te maken. Dankzij de passie, de inspiratie en de gedrevenheid van de artigiani zul je echter meer mee naar huis nemen dan alleen het kunstwerk dat je gemaakt hebt…
Made in Italy
Dat is precies het doel van Italian Stories: de botteghe artigiane behouden, beschermen en promoten – en tegelijkertijd een ander, authentiek Italië laten zien aan bezoekers. Het was volgens de initiatiefnemers de hoogste tijd om de unieke smaak, de hoge kwaliteitsproducten en het pure vakwerk van de ambachtslieden in het zonnetje te zetten. Je kunt het beroemde Made in Italy zo van dichtbij beleven én ervaren. Dat is immers een van de pijlers waarmee Italië groot geworden is en waar het wereldwijd om bekend staat.
Samen met aMANO (‘met de hand’) en de vereniging Appennino Umbro organiseerde Italian Stories in mei een weekendtour langs maar liefst tien botteghe artigiane in Le Marche en Umbrië. Paul was er namens Ciao tutti bij en doet deze week verslag van deze inspirerende workshopmarathon, die zich hoofdzakelijk in en rondom de plaatsjes Gubbio en Fabriano afspeelt.
Papierkunstenaar Sandro Tiberi
Paul: ‘De eerste bottega die we bezoeken is die van Sandro Tiberi in Fabriano, de stad die wereldwijd bekend staat om de hoogwaardige papierindustrie. Beroemde kunstenaars zouden het liefst op dit papier hebben getekend en geschreven en ook nu nog is het papier van Fabriano wereldwijd geliefd en gewild.
Dat snappen we eigenlijk meteen als we over de drempel stappen bij Sandro Tiberi, een échte papierkunstenaar. In zijn atelier maakt hij honderd procent handmatig vervaardigd papier, op traditionele wijze volgens een methode die al in 1200 gebruikt werd, met water en honderd procent cellulose, zonder enige toevoeging.
Sandro: ‘Ik gebruik alleen de allerbeste, ruwe materialen. Ik produceer in feite dan ook geen papier, maar geef vorm aan verlangens. Het is echt een kunstzinnige vorm van taalgebruik. De technieken die ik gebruik, openen alle mogelijkheden. Ik houd met heel mijn hart van dit papier.’ Dat blijkt niet alleen uit de kunstwerken die we rondom ons zien, maar ook door hoe hij over zijn werk vertelt, zeer gepassioneerd, bijna poëtisch zelfs.
Sandro kan op verzoek een persoonlijk watermerk toevoegen aan het papier, zodat je een uniek en beveiligd stuk papier hebt. Dat proces fascineert hem mateloos. ‘De energie van het licht maakt het papier levend.’ In ander papierwerk combineert hij verschillende materialen en creëert emoties met schaduwen van het witte katoen.
De mogelijkheden zijn legio en ik begin sterk te geloven dat niets onmogelijk is. Hij laat ons papier zien dat (groente)zaad bevat. Je kunt het gewoon zaaien en na een tijdje oogst je de heerlijkste groenten. Je kunt het zo gek niet bedenken of Sandro kan het maken. Sandro: ’Dit is papier met een barcode, voor beveiliging en talloze andere doeleinden te gebruiken. Hier heb ik een visitekaartje met een ‘ingebouwd’ internetadres, waardoor je smartphone direct het adres herkent en op je beeld tovert. Ik kan zelfs hele muziekstukken inlezen!’
Dat laatste laat hij ons ook daadwerkelijk zien en horen. We staan ademloos te luisteren naar een klassiek stuk muziek. Maar hij creëert ook fantastische lampen, zoals op onderstaande foto’s te zien is.
Tijd om zelf eens te ondervinden hoe je hoogwaardig papier kunt maken. De techniek ziet er eigenlijk heel eenvoudig uit. Een grote bak gevuld met water en honderd procent katoen staat klaar. Met een zeefraam ga je diep door de witte vloeistof waarbij je de pulp op je zeefraam probeert te krijgen. Nu dien je het overvloedige vocht weg te laat lopen door heel ontspannen met het raster op en neer te bewegen. De pulp blijft dan op het raam achter.
Als alle vocht weg is, draai je het raam om en leg je het vel tussen twee lappen vilt. Na een tijdje gaan de vellen onder een pers die het overtollige water uit het papier drukt. Daarna worden de papiervellen te drogen gehangen. Ten slotte moet het papier watervast gemaakt worden. Natuurlijk maak ik maar een eenvoudig recht stuk papier, maar het kan ook met reliëf (wat natuurlijk veel moeilijker is en meer techniek vergt).’
Wil je ook een workshop bij Sandro Tiberi volgen, zijn verhalen horen en van hem de geheimen van het vak leren? Neem dan een kijkje op de website van Italian Stories, waar je ook direct een bezoek/workshop kunt boeken.