Italië blijft de wereld verbazen, keer op keer. Jarenlang was dit het land van Berlusconi, de altijd lachende mediamagnaat die zich als premier te buiten ging aan bunga bunga-feestjes met jonge meisjes. Maar als Berlusconi in de Eurocrisis onder druk van de financiële markten moet opstappen, wordt de technocraat Mario Monti het gezicht van Italië en nemen zijn internationale partners het land weer een stuk serieuzer.
Het is een van de voorbeelden van de vele contrasten in Italië, zo constateert Marc Leijendekker in de geheel herziene editie van Het land van de krulDeze link opent in een nieuw tabblad (de zevende druk inmiddels).
Een fragment uit Het land van de krul
We delen een voorproefje uit het verhaal van Alvise dat Leijendekker heeft opgetekend:
‘Het is eind november in Venetië. Op veel plaatsen hangt een lichte geur van vochtige rot. Door de tijd getekende paleizen verhalen melancholiek van vroegere, vergane glorie. Zeker in het najaar is de stad vaak gehuld in een grijze, ijskoude mist, en er is zelfs een brug die beroemd is om zijn zuchten.
Sommige psychologen gebruiken dit soort beelden om te bewijzen dat Venetië een klankbord biedt aan depressieve mensen. Dan wordt er verwezen naar films als Death in Venice en Don’t Look Now. Maar Alvise Zorzi verwerpt dat als ‘pure waanzin, idiotie’. Zijn familie woont al duizend jaar in de dogestad en hij is nu voorzitter van de associatie van internationale comités voor de redding van VenetiëDeze link opent in een nieuw tabblad.
‘Het idee van Venetië als een stervende stad is bedacht, in de romantiek,’ zegt hij. ‘Dit is juist de stad van het carnaval, van de débauche allègre (de vrolijke liederlijkheid), van Casanova. Venetië is de stad van het leven, van het plezier.’
Maar de bejaarde Alvise ontkent niet dat er problemen zijn. Waar je echt depressief van zou worden, zegt Alvise, is niet de stad, maar het onvermogen om een aantal serieuze problemen op te lossen.
‘Neem om te beginnen het fysieke overleven van de stad,’ vertelt Alvise. Dan gaat het allereerst om de bescherming van de lagergelegen gebieden tegen het frequente acqua alta, de overstromingen van delen van de stad als het water van de smalle Adriatische Zee wordt opgestuwd richting Venetië. Alvise verwacht dat de klimaatsveranderingen de zaak alleen maar zullen verergeren.
Er wordt al zeker vijftien jaar gewerkt aan een dure, beweegbare hoogwaterdam, maar door politieke strijd schiet het werk niet op en is nog steeds niet zeker of het project, dat nu bijna op een derde is, wel wordt afgemaakt. Intussen wordt er nauwelijks iets gedaan aan alternatieven en verdwijnen er in de lagune steeds meer natuurlijke overloopgebieden.
Het tweede probleem is de ontvolking. ‘Het klinkt raar voor zo’n mooie stad, maar mensen willen er niet meer wonen,’ zegt Alvise. ‘Veel huizen zijn ongezond. Mensen willen steeds vaker hun auto of brommer voor de deur kunnen zetten.
De leegloop is al begonnen in de jaren vijftig, toen de laatste van de scheepswerven in de Arsenale dichtging. Er is toen niets gedaan om te proberen mensen in de stad te houden.’ Daar komt bij dat door het massatoerisme de prijzen van dagelijkse levensmiddelen en kleding beduidend hoger liggen dan ‘op het vasteland’.
Te weinig inwoners, maar te veel bezoekers, dat is het derde probleem. ‘Venetië wordt steeds meer beheerst door het toerisme,’ constateert Alvise. Volgens sommige schattingen komt twee derde van de inkomsten uit het toerisme.
‘Ook bedrijven uit de dienstensector, zoals de sociale zekerheid of de verzekeringsmaatschappij Generali, gaan weg omdat mensen niet meer in de stad willen werken. Door het toerisme verslonst Venetië: al die hotels, pensions en restaurants, al die winkeltjes met glas en maskers scheppen de sfeer van een pretpark.’
Er is wel voorgesteld om een speciale toegangsbelasting te heffen. Ook FlorenceDeze link opent in een nieuw tabblad en sommige kleinere steden in Toscane spelen met die gedachte. Zo’n belasting zou tevens een instrument kunnen zijn om te voorkomen dat de stad te vol wordt. Op hoogtijdagen als carnaval moet in de smalle straten van Venetië, de calles, eenrichtingsverkeer voor voetgangers worden ingesteld. Anders kunnen mensen geen kant meer op.
Alvise aarzelt. ‘We moeten actie ondernemen om deze unieke stad te beschermen. Zeker. Maar het mag geen openluchtmuseum worden. Dan haal je alle vitaliteit uit de stad en gaat de kitsch overheersen. Dat zou pas echt de dood van Venetië betekenen.’
Lees alle Italiaanse verhalen, observaties en overpeinzingen van Marc Leijendekker in
Het land van de krul | Marc Leijendekker | ISBN 9789035133730 | uitgeverij Prometheus | bestel Het land van de krul via deze link bij bol.comDeze link opent in een nieuw tabblad
we gaan het boek meteen bestellen, dank je wel voor de boeken tip.
Roberto
Ik heb al een paar verhalen gelezen. Geweldig!