Naar hoofdinhoud Naar navigatie
3 maart 2013

Pompeï in duizend graffiti

Ciao tutti-lezer Marjolijn Smits tipte ons eerder al een bijzondere reisgids voor RomeDeze link opent in een nieuw tabblad. Nu wees ze ons een boekje van Vincent HuninkDeze link opent in een nieuw tabblad, met daarin talloze inscripties en graffiti uit Pompeï. Te leuk om niet meteen in te duiken, dus we hebben contact gezocht met Vincent Hunink om zijn werk met jullie te kunnen delen.

Bedolven onder as en puimsteen

De Romeinse stad PompeïDeze link opent in een nieuw tabblad werd in het jaar 79 getroffen door een vulkaanuitbarsting. Dikke lagen as- en puimsteen uit de Vesuvius bedekten de stad en begroeven haar voor eeuwen. Bij de opgravingen in Pompeï vanaf de zeventiende eeuw ging de aandacht vooral uit naar kunstvoorwerpen, schilderingen, naar wegen en gebouwen.

Minder verrukt was men over de vele graffiti op de muren, veelal ingekrast met een potscherf of een stuk ijzer. Het betreft teksten in krakkemikkig Latijn, niet zelden obsceen of beledigend van toon en vaak persoonlijk van aard.

In de eenentwintigste eeuw is de weerzin tegen dit tekstmateriaal grotendeels verdwenen. Dat betekent echter niet dat de graffiti nu gemakkelijk bereikbaar zijn geworden. Het volledige materiaal ligt besloten in de slechts voor specialisten hanteerbare grote boeken van het Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL IV).

Bestaande bloemlezingen zijn doorgaans klein of thematisch van opzet, en niet zelden is de schaamte over obscene teksten nog duidelijk voelbaar.

Van Vergilius-citaten tot bordeelteksten

In Huninks bloemlezing uit de graffiti van Pompeï  zijn maar liefst duizend teksten opgenomen. Vanzelfsprekend zijn de highlights vertegenwoordigd, zoals Vergilius-citaten en andere metrische teksten, grappige teksten uit de kroeg of raadseltjes.

Maar ook obscene teksten uit bordelen en de vele begroetings- of afscheidsteksten vind je erin terug. Officiële mededelingen en aankondigingen (zoals verkiezingsleuzen of programma’s van openbare spelen) zijn tot een minimum beperkt. Daardoor legt het boek een sterke nadruk op persoonlijke uitlatingen van mensen in Pompeï.

Gek genoeg, vindt Hunink zelf, was hij de eerste moderne latinist die zich zo uitgebreid met deze teksten bezighield. ‘Als classicus ben je gewend dat je dingen beter probeert te doen die een ander ook al eens heeft gedaan. Maar nog nooit heeft iemand zo goed naar ál deze teksten gekeken en nog nooit is er een zo grote selectie uit bijeen gebracht.’

Reisgids in woorden

Hunink ordende de graffiti uit Pompeï niet thematisch, maar naar vindplaats. ‘Daardoor krijg je een wat duidelijker beeld over hoe de teksten verspreid zijn over de stad. Het is een soort reisgids in woorden. Het mooie aan deze teksten vind ik ook dat ze totaal niet verheven zijn, helemaal niet verliteratuurd.

Er staan ook her en der fouten in. Dichterbij alledaags taalgebruik, bij het Latijn dat gesproken werd in Pompeï, kun je volgens mij niet komen. Daardoor is het, vind ik, alsof er stemmen tot leven komen. Je kunt je voorstellen dat je door het Pompeï van bijna tweeduizend jaar geleden wandelt en links en rechts mensen wat hoort roepen.’

Sprankelend Latijn

De uitzonderlijke omvang, ordening en opzet maken deze bloemlezing tot een uniek geheel. Een prachtige kans om kennis te maken met het leven van echte Romeinen en met hun sprankelende Latijn.

We delen een klein voorproefje van drie verschillende graffiti, waarbij eerst het Latijn zo direct mogelijk wordt weergegeven, zonder toegevoegde leestekens (behalve bij afkortingen) en natuurlijk met behoud van de talrijke ‘fouten’ tegen het klassieke boeken-Latijn. Een precieze vertaling ontsluit de oude tekst voor de Nederlandse lezer.

ADMIROR TE PARIES NON CECIDISSE
QVI TOT SCRIPTORVM TAEDIA SVSTINEAS
Ik sta verbaasd, muur,
dat jij niet bent vervallen:
zoveel schrijvers-gezeur
moet jij torsen!
(te lezen in de catacomben van het amfitheater)

DVACI (C)APELA DONAT(A) NOMINE ABERAV(IT)
Een geitje van Duacus, met de naam Donata, is zoekgeraakt.
(te lezen op de façade van een winkel)

VIRVM VENDERE
NOLO MEOM
(…)
Mijn man verkopen
wil ik niet!
(…)
(in een van de huizen, in een kamertje aan het atrium)

IVEN
ILLA NATA
DIIE SATV(RNI)
ORA SECV(NDA)
V(ESPERTINA) IIII NON(AS) AV(GVSTAS)
Meisje
geboren,
’s zaterdags
op het tweede avond-uur, 2 augustus
(ergens in de noordoost-hoek van een huizenblok)

VIDIMVS HOC
We hebben het gezien.
(in een bordeel)

Duik in alle 995 andere graffiti uit Pompeï in:

graffiti_small

Bedolven door de Vesuvius = Pompeï in 1000 graffiti | Vincent Hunink | ISBN 9789055738243 | alleen nog tweedehands verkrijgbaar

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Welkom op Ciao tutti, hét startpunt voor inspiratie uit en over Italië. Reis elke dag even mee naar Italië, om te genieten van prachtige plekken in de laars, van de Italiaanse keuken en van de Italiaanse taal.

autohuur italië
Bol AlgemeenBol Algemeen