Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Met De zeven steden schreef Violet Moller een schitterende debuutroman, waarin ze schetst hoe kennis over astronomie, wiskunde en geneeskunde sinds de oudheid is overgeleverd.
Ze laat zien hoe de wetenschap zich van de klassieke oudheid tot de renaissance heeft ontwikkeld. Je volgt de belangrijkste ideeën, de basis van de hedendaagse geneeskunde, wiskunde en astronomie, op een avontuurlijke reis die werd voortgedreven door een onverzadigbare nieuwsgierigheid naar de wereld.
Violet Moller neemt je mee op reis langs zeven steden, over een periode van meer dan duizend jaar. Je bezoekt het zesde-eeuwse Alexandrië en het negende-eeuwse Bagdad, het islamitische Córdoba en het katholieke Toledo, naar de middeleeuwse medische school in Salerno, naar het levendige en veelzijdige Palermo en uiteindelijk naar Venetië, waar de drukpersen geometrie mogelijk maakten en ervoor zorgden dat de enorme hoeveelheid geschriften over het sterrenstelsel en de geneeskunde nog beter konden worden verspreid.
Dit duizelingwekkende reisverslag geeft een genuanceerd en dynamisch beeld van ons gemeenschappelijke intellectuele erfgoed.
Een fragment uit het hoofdstuk over Salerno
‘Halverwege de elfde eeuw arriveerde in de drukke Italiaanse havenstad Salerno een Noord-Afrikaanse koopman, Constantijn geheten, met een zending goederen. Tijdens zijn verblijf in de stad werd hij ziek, en er werd een plaatselijke dokter aan zijn bed geroepen. We weten niet wat voor behandeling deze dokter voorschreef en of hij iets bijdroeg aan Constantijns herstel, maar we weten wel dat Constantijn versteld stond van diens onkunde – de man had niet eens om een urinemonster gevraagd om zijn diagnose op te baseren.
De meeste mensen zouden bij zo’n ervaring de schouders ophalen, God danken dat ze het hadden overleefd en snel teruggaan naar hun beschaafdere thuisland. Het was een zegen voor de ontwikkeling van de Europese geneeskunde dat Constantijn een ongewoon persoon was. Hij bleef in Salerno en begon bij de mensen daar na te vragen wat voor medische boeken er voorhanden waren, en was verbijsterd toen uit de antwoorden bleek hoe bitter weinig de Italianen van geneeskunde wisten.
Als dit voorval in een andere Europese stad in die tijd had plaatsgevonden, zou het niets bijzonders zijn geweest – begrijpelijk zelfs. Medische kennis stond in het West-Europa van de tweede helft van het eerste millennium nog in de kinderschoenen. Er waren maar weinig artsen.
In de Karolingische kloosters en in de bibliotheken van het keizerlijk hof waren wel enige medische geschriften te vinden, maar er waren niet veel mensen die ze hadden gelezen en begrepen. Als ze ziek of gewond waren, vertrouwden verreweg de meesten op een combinatie van gebed, blinde hoop en (vaak) onfrisse amuletten die ze bij plaatselijke genezers kochten.
Het ironische van Constantijns verhaal is dat hij het geluk had gehad om ziek te worden in Salerno, destijds het meest geavanceerde centrum van medische kennis in heel Europa. De arts om wiens kennis hij smaalde, behoorde in feite tot de voorhoede van de westerse klinische wetenschap en was opgeleid door de beste artsen, die de meest actuele geschriften hanteerden die er waren.
Salerno’s reputatie was zo goed dat het, althans in Europa, bekendstond als de Civitas Hippocratica. Maar Constantijns minachting voor wat er aan behandeling voorhanden was, laat duidelijk de kloof zien die er bestond tussen de Europese geleerden en hun islamitische tegenvoeters.
De Arabische wereld profiteerde al eeuwenlang van medische wetenschap en medisch onderzoek. Daar kende men ziekenhuizen, praktische handboeken, diagnostisch gereedschap en een gespecialiseerd instrumentarium voor het behandelen van zieken en gewonden. Toen Constantijn erachter kwam dat de medische behandeling die hij had gekregen beter was dan wat er in de rest van Europa werd geboden, besloot hij te helpen.’
Lees meer over de steden Salerno, Palermo en Venetië in
De zeven steden | Violet Moller | vertaald door Pon Ruiter & Theo Schoemaker | ISBN 9789029093552 | € 29,99 | uitgeverij Meulenhoff | bestel De zeven steden via deze link bij bol.com (ook verkrijgbaar als e-book)
