Giardino dell’Impossibile – een onmogelijke tuin op Favignana

Op het eiland Favignana, voor de westkust van Sicilië, kun je heerlijk ronddwalen in de groene Giardino dell’Impossibile, de tuin van het onmogelijke, waarin de tuindromen van Maria Gabriella Campo werkelijkheid werden.

Een ondergrondse openluchttuin

De tuin is aangelegd in oude, uitgegraven steengroeves en bevindt zich onder straatniveau. Als je door de tuin loopt, lijkt het dan ook alsof je je ondergronds bevindt, hoewel je tegelijkertijd buiten bent.

De hoge stenen muren vol inkepingen vertellen het verhaal van de pirriatori, steengroevearbeiders, die eeuwen lang blokken calcareniet (een soort kalksteen) uit de steengroeven hakten, eerst met eenvoudig gereedschap en later met behulp van machines.

Van steengroeve tot verlaten kloof

Voor Favignana was het winnen van calcareniet lange tijd een flinke bron van inkomsten. De steen werd niet alleen gebruikt om huizen te bouwen op het eiland, maar ook in de rest van Sicilië. Tal van kerken, huizen, palazzi en gebouwen werden opgetrokken uit dit type kalksteen, zoals het Teatro Massimo in Palermo en de huizen in Messina, na de verwoestende aardbeving in 1908.

Nadat de pirriatori een bepaalde steengroeve helemaal leeg hadden gehaald en er niks meer te halen viel, bleef er een enorme kloof achter, die na verloop van tijd vaak een vuilstort werd. Dat je in deze kloven nu een tuin kunt bewonderen, is dan ook buitengewoon bijzonder. Zonder Maria Gabriella Campo was het onmogelijk geweest een tuin op deze plek te creëren.

Een woest terrein en een wild tuinidee

Maria Gabriella Campo verhuisde in de jaren zestig met haar man van Palermo naar Favignana, waar ze een huisje met een stukje grond kochten. Maria had haar liefde voor tuinieren meegekregen van haar moeder en ging al snel aan de slag met de aanleg van een tuintje.

In de jaren tachtig verwierven Maria en haar man een flink stuk aangrenzend land. Het was een woest terrein met verlaten steengroeven die in de jaren vijftig en zestig waren uitgegraven. Eind jaren negentig kochten Maria en haar man ook oudere, achttiende-eeuwse steengroeven en langzaam maar zeker kreeg Maria het idee voor de aanleg van een tuin.

Het creëren van een onmogelijke tuin

Maria was een echte visionair. Ze zag iets in het onontgonnen woeste terrein wat anderen niet zagen. Bewoners van het eiland noemden haar ideeën impossibile, onmogelijk. Volgens hen was deze plek voor planten allesbehalve geschikt om te kunnen aarden.

Maria zag in de vele onmogelijkheden echter vooral mogelijkheden en dus gaf ze het startsein voor de aanleg van een tuin op de voormalige werkplek van de pirriatori. Er was geen vooraf uitgewerkt tuinontwerp, de tuin werd door de jaren heen al doende gecreëerd.

Maria noemde de tuin de Giardino dell’Impossibile, als statement naar alle eilandbewoners die haar voor gek verklaarden en niks zagen in haar tuinidee.

Eerbetoon aan de steengroevearbeiders

De tuin is niet alleen vanuit botanisch oogpunt interessant, maar ook vanuit historisch perspectief, met het verhaal van de steengroevearbeiders in het achterhoofd. Het is het levenswerk van Maria Gabriella Campo, zonder wie de tuin er nooit was geweest.

Alleen zij kon een niet meer gebruikte steengroeve in een paradijselijk botanisch oord transformeren. De tuin is ook een prachtige hommage aan haar vader, die zelf als pirriatore werkte en vele stenen uitgroef.

Sinds 2003 is het mogelijk om de Giardino dell’Impossibile te bezoeken. Maria Gabriella Campo wilde namelijk iedereen laten zien hoe het onmogelijke mogelijk werd door er simpelweg in te geloven en het te proberen. Inmiddels zet Maria’s zoon Nunzio het botanische levenswerk van zijn moeder trots voort.

Op ontdekkingstocht door de tuin

Tijdens een wandeling door de tuin ontdek je een veelheid aan mediterrane planten en bomen, waaronder palmbomen, sinaasappel- en citroenbomen, hibiscusstruiken, cactussen en agaven die goed gedijen in de steengroeve.

Ze profiteren namelijk van de steile muren die beschutting bieden tegen de eilandwind en zout van de zee. Er staan maar liefst vierhonderd verschillende soorten, die verspreid staan over vier hectare land.

Een tour door de tuin is een echte ontdekkingstocht, tussen de hoge muren, onder tunnels en galerijen door en trappen op en af, waarbij je steeds op zoek gaat naar het volgende nummer in het parcours.

Door de hoge kalkstenen wanden heb je geen enkel overzicht over de tuin en wat je te wachten staat. Je wordt dan ook continu verrast door de verschillende groene ‘kamers’ van de tuin, die elk een ander thema hebben, qua beplanting, sfeer en inrichting.

Op meerdere plekken staan bankjes, waar je alles wat je tot nu toe hebt gezien in alle rust even kunt laten bezinken, voor je verder wandelt.

Spektakelstukken in de tuin

Een plek die er echt uit springt, is het amfitheater, dat midden in de kloof is gemaakt. Vanaf de tribune, waar drie terracottafiguren op staan die een muziekinstrument bespelen, kijk je op de ‘theatervloer’, die deels bestaat uit een tuin met een kleine fontein.

Een andere mooie plek in de tuin is het laghetto delle ninfe, een meertje met beelden van waternimfen, omringd door prachtige waterlelies.

Even verderop vind je het ninfeo, een bassin dat eveneens is gewijd aan de waternimfen. Met de imposante steile muren en reusachtige, kleurige hibiscusbloemen als decor is dit een serene plek waar je op de schaduwrijke stenen tribune als toeschouwer van kunt genieten.

Na afloop van je wandeling kun je plaatsnemen op een van de loungebanken in de open tuinkamer, om na te genieten van deze ongewone tuin.

Praktische informatie

Je vindt de Giardino dell’Impossibile aan de Strada Comunale Corso 10 op het eiland Favignana. De tuin is geopend van april tot november en is alleen te bereiken met een auto of op de (huur)fiets (er is geen bus die in de buurt van de tuin stopt). Meer informatie over openingstijden en tickets vind je op de website van de Giardino dell’Impossibile.

In de zomermaanden is de tuin vaak het decor voor evenementen, zoals muziekoptredens, video-installaties en lichtkunst. Het is zelfs mogelijk om er te overnachten, in een van de huisjes aan de rand van de tuin.