Balma Boves – een verlaten dorpje in de rotsen van de Monte Bracco

Niet ver van de plek waar de Po ontspringt, de langste rivier van Italië, stap je in de schaduw van de Monte Bracco terug in de tijd. Op ongeveer zeshonderdvijftig meter hoogte ligt Balma Boves, een verlaten dorpje met drie stenen huizen, waar de vroegere bewoners dankzij de overhangende rotsen beschermd waren tegen zon, sneeuw en regen.

Vanwege deze stenen woningen, die wel wat weg hebben van de Sassi, de rotswoningen in Matera, wordt Balma Boves ook wel la piccola Matera di Piemonte genoemd, het kleine Matera van Piemonte.

Stefania van NaturAS vertelde ons over deze plek, die we natuurlijk graag met eigen ogen wilden zien. Tijdens ons verblijf bij NaturAS neemt ze ons ermee naartoe, zodat we de stenen huisjes van Balma Boves kunnen bekijken en deze unieke plek met jullie kunnen delen.

Op de berg van Leonardo

De Monte Bracco (die door de locals Mombracco wordt genoemd) staat ook wel bekend als la montagna di Leonardo, Leonardo’s berg, omdat Leonardo da Vinci in 1511 over deze berg schreef. Hij noemde het kwartsiet uit de steengroeven van de Monte Bracco bianca come marmo di Carrara, ‘wit als het marmer uit Carrara’.

Bij het kerkhof van het gehucht Rocchetta (dat net als Balma Boves behoort tot de gemeente Sanfront) worden we verwelkomd door Marta, een van de gidsen van Vesulus. Ze blijkt familie te zijn van onze vriend Gabriele die in Noorbeek pizzeria Hoeve Cobelli runt. Hoe klein kan de wereld soms zijn!

Vanwege het slechte weer nemen we niet het muilezelpad dat je in ongeveer een half uur vanaf het kerkhof naar de rotswoningen leidt, maar leggen we het eerste stuk per auto af. Aangezien de toegang tot Balma Boves voor auto’s zeer beperkt is, kan dit alleen als je vooraf een vergunning hebt aangevraagd via Vesulus.

Vanaf de parkeerplaats is het dan nog ongeveer vijfhonderd meter lopen, onder een enorme waterval door, voor je oog in oog staat met Balma Boves.

Een magisch moment, want eenmaal onder de beschutting van de enorme rotspunt die als een natuurlijk dak boven de huisjes hangt, waan je je in een andere wereld. De dagelijkse hectiek is ver weg; hier hoor je op deze regenachtige middag alleen het geluid van water.

Ver van de bewoonde wereld

Tot in de jaren zeventig was een van de drie huisjes nog bewoond. We proberen ons voor te stellen hoe dat moet zijn geweest, zonder water en elektriciteit, ver van de bewoonde wereld, in perfecte harmonie met de natuur.

Marta wijst ons op een fiets, die een van de laatste bewoners gebruikte om naar de vallei te rijden, in slechts een half uurtje. De terugweg zal aanmerkelijk langer hebben geduurd, bergop, maar als beloning wachtte hier een thuis met een waanzinnig uitzicht.

De bewoners waren grotendeels zelfvoorzienend, met een kleine moestuin en wijngaard, een eigen irrigatiesysteem en een aantal dieren.

Het eerste huis heeft behalve een woonvertrek, waar volgens Marta een gezin met vier kinderen woonde, een grote stal. We ontwaren verderop ook een hondenhok en een kattenluikje.

Het derde huis zou volgens de overlevering tijdens de oorlog zelfs dieren in een in de rotsen uitgehouwen ruimte verborgen hebben gehouden, zodat ze niet werden geconfisqueerd.

We genieten van Marta’s verhalen en bewonderen de oude werktuigen, de ruimte om kastanjes te laten drogen, de oven, de gebruiksvoorwerpen die herinneren aan de mensen die hier ooit woonden…

In het kleine ecomuseo bewonderen we nog een hele verzameling aan alledaagse voorwerpen, van lucifers tot schoenen, en verbazen ons over deze kleine microkosmos in de bergen, ver weg van alles en iedereen.

Zouden wij bestand zijn tegen zo’n hard en eenzaam bestaan, omringd door de natuur, in de beschutting van de bergen? Hoe fascinerend deze plek ook is, het moet een spartaans bestaan zijn geweest. We kunnen ons maar moeilijk voorstellen hoe dat zou zijn en begrijpen dan ook dat de kinderen die hier opgroeiden naar de stad trokken om te studeren en te werken.

Weer terug langs de waterval

Op de terugweg lopen we weer onder de waterval door, naar het groepje huizen van Case Forano, die zeker in de zomer nog worden bewoond, met veel meer comfort dan de stenen huizen van Balma Boves boden. Er is elektriciteit en stromend water, bijvoorbeeld.

We bewonderen het uitzicht en stellen ons voor hoe het hier op een warme zomeravond is, aan de lange houten tafel aan de zijkant van een van de huizen, met veel lekkers en gesprekken onder de sterrenhemel, die hier op Leonardo’s berg vast veel helderder is dan we ooit zagen…

Laat je betoveren door Balma Boves

Je kunt het dorpje het hele jaar door bezoeken, maar je kunt de huisjes alleen van binnen bekijken tijdens de openingstijden, die je op de website van Balma Boves terugvindt.

Voor 2025 gaat het om alle zon- en feestdagen tot en met 2 november, tot en met september van 10.00 tot 18.30 uur en in oktober en november van 10.00 tot 17.00 uur. Op zaterdag kun je er van 14 juni tot en met 13 september terecht, van 14.00 tot 18.30 uur.

In de zomermaanden worden de openingstijden uitgebreid. Dan is een bezoek ook mogelijk op maandag- en vrijdagmiddag tussen 14.00 en 18.30 uur.

Voor een bezoek met gids maak je een afspraak via balmaboves@gmail.com (doe dit enkele werkdagen voorafgaand aan je bezoek). Je kunt ook bellen naar 0039-3498439091 of 0039-3485835677.

De kosten bedragen € 5,- per persoon. Kinderen tot zes jaar en honden mogen gratis mee, kinderen tussen zes en veertien jaar betalen, net als vijfenzestigplussers, € 3,- per persoon.