Op 1 juni 2008 fietste Ilja Pfeijffer van Leiden naar Gorinchem, op een zesdehands Batavus-racefiets van vijfennegentig euro.
Het was de eerste etappe van een fietstocht, een fietstocht die hem uiteindelijk in Rome zou moeten brengen. Maar dat is nog niet iets waar Ilja en zijn vriendin op de eerste dag aan denken. Lees maar mee, met dit fragment uit De filosofie van de heuvel.
Dag 1: zondag 1 juni 2008
Leiden – Gorinchem
via: Zoeterwoude-Dorp, Zoetermeer, Gouda, Haastrecht, Schoonhoven
70 km (1-70), 15.45-21.15
zonnig en warm, nauwelijks wind
‘Er zijn meer mensen naar Rome gefietst en nog heel veel verder. Ze hebben het sneller en heldhaftiger gedaan dan wij, en onder ongetwijfeld epische omstandigheden. Wij gaan gewoon een stukje fietsen, daar is weinig bijzonders aan. Over een tijdje zullen we vanzelf in Rome aankomen. We hebben geen idee hoe lang het zal duren, behalve dat het mooi zou zijn als het zo lang mogelijk duurt. Misschien maakt dat onze reis wel bijzonder: we zijn niet in de allereerste plaats vertrokken om Rome of enig ander einddoel te bereiken. Rome is belangrijk, want zonder Rome waren we nooit vertrokken, maar het is niet van eminent belang om daar daadwerkelijk aan te komen. Dat zal vanzelf gaan. Of niet.
Toen wij vanmiddag om kwart voor vier uiteindelijk op de fiets stapten, met een rugzakje en twee tasjes, was elke gedachte aan Rome volslagen belachelijk. ‘Zo vertrekken we dan,’ zei Gelya. Maar welke kant op? Over de Oude Rijn of door de Burchtsteeg? Ik bedacht om bordjes Zoeterwoude-Dorp te gaan volgen.
Dat is misschien het andere aspect dat onze reis speciaal maakt: we zijn totaal onvoorbereid vertrokken, conform Gelya’s vrolijke flodderfilosofie van ‘prosta tak’. In haar ogen gebeurt alles wat waardevol en belangrijk is ‘gewoon zo’. Wie van tevoren iets plant of voorbereidingen treft, is zich alleen maar zorgen aan het maken om dingen waaraan niemand iets kan veranderen. En voor je het weet, krijg je verwachtingen en dan is alles al bij voorbaat verpest, want verwachtingen zijn in haar visie de oorzaak van alles wat misgaat in mensenlevens. Zij kijkt altijd heel vrolijk als zij dit soort dingen vertelt, want ze weet dat ze gelijk heeft.
Maar om deze ware en goede filosofie van het streven om volledig in het moment te zijn concreet te realiseren door zonder enige preparaties een reis te gaan ondernemen die vele tegenslagen zal kennen en wellicht meer dan veertig dagen zal duren, is een beetje extreem, dat geef ik toe. Of nee, dat geef ik niet toe. Dat is precies zoals het moet.
Ik heb drie weken geleden voor 95 euro een tweedehands racefiets gekocht, een rood-witblauwe Batavus met een groen stuurlint. De hendels van de derailleur zitten op het frame tussen mijn benen, zoals het hoort. Overigens schakel ik bijna niet, want het werkt niet helemaal en het kost mij de grootste moeite om de ketting op het buitenblad te krijgen als ze eenmaal op het binnenblad zit. Ik zou moeten afstappen en de ketting met de hand op het andere tandwiel leggen. Ik heb een rugzakje bij me met een paar kleren, een bandenplakset en een wegenkaart van Frankrijk. Gelya heeft haar goede oude dierbare mountainbike. Het belangrijkste is dat hij geel is.
Ook fysiek ben ik niet bepaald voorbereid. Gelya wel. Zij is professioneel danseres geweest in Siberië, heeft maandenlang gelift door de meest onherbergzame gebieden zonder onderdak of eten en heeft sinds ze in Nederland is duizenden kilometers gefietst op haar gele fiets. Maar ik heb als dichter eerder geïnvesteerd in een imposant, of in elk geval omvangrijk voorkomen dan in mijn capaciteiten als klimmer. Ik rook en ben ook niet van plan daar tijdens deze reis verandering in te brengen ook al wordt het tijdens deze reis in Nederland verboden. Mijn verste fietstocht was naar Middelburg met wind mee, twee weken geleden. En ik kan mij een levendiger voorstelling maken van de abdijen en wijngaarden die we zullen passeren dan van de heuvels die we zullen moeten beklimmen. Op die eerste verheug ik mij ook meer.
De route voor deze eerste dag was niet bepaald ambitieus. We waren laat vertrokken en tegen de tijd dat het begon te schemeren, bleken we in Gorinchem te zijn. De fietsen hadden er helemaal vanzelf naartoe gereden. Onderweg zijn we langs Zoetermeer gereden. Dat was niet helemaal de bedoeling, maar het was wel korter dan de idyllische route, denk ik. Tussen Haastrecht en Schoonhoven reden we door een sprookjesland van kaasboerderijen en knotwilgen. Het land rook zoet en soms naar gist en het had het rijk even alleen omdat het rond etenstijd was. Zwaluwen scheerden over het wegdek. ‘Morgen onweer,’ zei ik.
Bij het vertrek vanmiddag uit Leiden had ik nog even pogingen ondernomen om een paar gewichtige gedachten te verwekken over het historische moment, in de trant van ‘dit is de eerste van meer dan 2500 km’, maar de angst sloeg mij om het hart bij die overweging en ik besefte dat ik elke kilometer als de enige moest beschouwen zonder te denken aan de weg die voor of achter ons ligt. Het keurig ingekaderde en geruststellend herkenbare Hollandse landschap heeft mij geholpen om van historische gedachten af te zien. Dit is gewoon een fietstochtje. Ik hoef niet bang te zijn. Ik heb geen enkele reden om bang te zijn.’
Maar deze eerste etappe is slechts een peulenschil vergelijkbaar bij wat nog komen gaat. Een dichter van ruim honderd kilo heeft nu eenmaal niet de beste conditie. Buiten een kaart van Frankrijk hebben ze bovendien niet echt een vooropgesteld plan in hun hoofd. Maar kilometer voor kilometer weten ze hun einddoel steeds dichterbij te brengen. Al trappend leggen ze 2600 kilometer af, van Leiden via Tilburg, Dinant, Lyon, Marseille, Genua en Pisa naar Rome. Want ja, ze weten Rome te bereiken, op 11 juli.
Hun reis is een aaneenschakeling van vrolijke, vermoeiende, beangstigende, schitterende en uitdagende avonturen, maar het is tevens een ommekeer in hun leven. Ze komen namelijk niet meer terug naar Nederland! Onderweg verbleven Ilja en Gelya in Genua. Daar werden ze verliefd op de labyrintische stad en het kolkende Genuese leven. Eenmaal in Rome maakten ze al snel rechtsomkeert om terug te gaan naar Genua en zich daar te vestigen.
Ilja Leonard Pfeijffer woont er inmiddels aan het Piazza delle Erbe in het hart van het middeleeuwse stadscentrum. Hij schreef er zijn eerste toneelstuk – in het Italiaans! – en is (vanzelfsprekend) fan geworden van Serie A-club Genoa.
De filosofie van de heuvel is het verslag van zijn wonderlijke reis, gelardeerd met schitterende foto’s van zijn vriendin Gelya. Een boek dat doet beseffen dat je meer leert van een moeizame beklimming dan van een makkelijke afdaling en dat de weg belangrijker is dan het doel. De filosofie van de heuvel is een boek voor hartstochtelijke fietsers, maar ook voor iedereen die er al jaren van droomt ooit op de fiets te stappen en elders een nieuw leven te beginnen. Che bel sogno!