Naar hoofdinhoud Naar navigatie
28 april 2011

Christus kwam niet verder dan Eboli – Carlo Levi

In het zuiden van Italië ligt een onherbergzaam gebied, waarvan de inwoners zich in barre omstandigheden door het leven moeten zien te slaan. In 1935 werd arts, auteur en schilder Carlo Levi naar het Siberië van Italië verbannen wegens antifascistische activiteiten.

Hij genoot er een beperkte bewegingsvrijheid, maar werd vanwege zijn beroep door de notabelen als een der hunnen gezien. De gewone dorpelingen hoopten vooral dat Levi hun medische zorg zou kunnen bieden.

Een van de belangrijkste boeken van de twintigste eeuw

Op basis van zijn dagboek beschrijft Carlo Levi op aangrijpende en ook geestige wijze de beslommeringen in een verarmd, achtergebleven, maar desondanks herkenbaar Italiaans dorp. Het boek is tegelijkertijd een vlammend pamflet tegen de verwaarlozing van het zuiden door de Italiaanse overheid en een ontroerend, poëtisch eerbetoon aan de kracht en schoonheid van de streek en haar eenvoudig levende bewoners.

Dit spraakmakende boek – in 1978 verfilmd door Francisco Rosi – heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de herrijzenis van de Italiaanse cultuur van na de Tweede Wereldoorlog. Christus kwam niet verder dan EboliDeze link opent in een nieuw tabblad wordt als een van de belangrijkste boeken van de twintigste eeuw gezien. Uitgeverij Nieuw Amsterdam bracht onlangs een nieuwe uitgave op de markt, zodat ook de huidige generatie van dit prachtige verhaal kan genieten.

Een ruw en meedogenloos Italië

In het voorwoord schrijft Harald Hendrix, hoogleraar Italiaanse taal en cultuur aan de Universiteit Utrecht: ‘Levi laat ons kennismaken met een Italië dat ruw en meedogenloos is, en waar levensgeluk en beschaving niet meer dan holle frasen uit een hooggestemd sprookjesboek lijken.

Toch maakt dit het niet minder fascinerend. Voor wie er als Levi oog voor heeft, is de misère van dit land bedrieglijk. Het diepe zuiden van het Italiaanse schiereiland, waar de tijd geen greep op lijkt te hebben, verbergt onder ogenschijnlijke armoede een schat aan menselijkheid en wijsheid, die veel van de zegeningen van de moderne beschaving in een ander daglicht stelt.

In Christus kwam niet verder dan Eboli doet Levi verslag van zijn verblijf in Gagliano, een dorpje dat in werkelijkheid Aliano heet. Het ligt ver weg van alle verbindingswegen in Lucania, een streek in de Zuid-Italiaanse regio BasilicataDeze link opent in een nieuw tabblad, die al sinds mensenheugenis bekendstaat vanwege de gebrekkige economische en culturele ontwikkeling. Levi verbleef in Aliano tussen 1935 en 1936.’

Een fragment uit Christus kwam niet verder dan Eboli

‘Ik ben in Gagliano aangekomen op een middag in augustus, in een kleine aftandse auto. Mijn handen waren geboeid, en ik werd geëscorteerd door twee robuuste vertegenwoordigers van de wet met rode biezen op hun pantalon en uitdrukkingsloze gezichten. Ik was met tegenzin vertrokken en vastbesloten alles lastig en vervelend te vinden, omdat ik Grassano, waar ik eerst verbleef en waar ik Lucania had leren kennen, als gevolg van een onverwacht bevel had moeten verlaten.

In het begin was het ook daar niet gemakkelijk geweest. Net als alle dorpen in deze streek bestond ook Grassano uit een aantal witte huisjes op een afgelegen heuveltop, als een klein, denkbeeldig Jeruzalem te midden van de eenzaamheid van de woestijn. Daar, rondom het door de wind geteisterde kerkje, kon het oog in iedere richting wegdwalen over de oneindige horizon waar ieder punt van de cirkel hetzelfde is. Nergens zijn bomen, en het is alsof je drijft op een zee van bleke, eentonige aarde.

In de verte zie je de andere witte dorpen liggen, ieder op hun eigen heuveltop, Irsina, Craco, Montalbano, Salandra, Pisticci, Grottole, Ferrandina, de streken waar ooit de briganti zich in hun grotten en holen schuilhielden, tot aan het punt waar je de zee vermoedt, en Metaponto en Taranto. Ik had de verborgen schatten van deze aarde gepeild, Grassano was mij zeer dierbaar geworden en ik betreurde het dat ik ergens anders heen moest. Ik vind het altijd moeilijk om afscheid te nemen – zo ben ik nu eenmaal – en daarom had ik het niet zo op het nieuwe dorp waar ik opnieuw mijn draai zou moeten vinden.

De reis ernaartoe vrolijkte mij een beetje op: eindelijk zag ik al die plaatsen waarover ik zoveel had gehoord en waar ik mij in mijn verbeelding een voorstelling van had gemaakt, vanaf het dorp tot aan de bergen die het dal van Basento omsluiten. We kwamen langs het ravijn waar een jaar eerder het muziekkorps van Grassano naar beneden was gestort, nadat zij die avond op het dorpsplein van Accettura hadden gespeeld.

Sindsdien komen de dode muzikanten om middernacht op de bodem van het ravijn bijeen om op hun trompetten te spelen; de herders mijden de plek, vervuld als zij zijn van een eerbiedige angst voor de geesten van de verongelukte mannen. Toen wij er langsreden, was het gelukkig een heldere dag: de zon scheen, de Afrikaanse wind schroeide de aarde en vanuit de verlaten lemen kloof steeg geen enkel geluid op.’

Carlo Levi’s verdere kennismaking met Gagliano lees je in

Christus kwam niet verder dan Eboli | Carlo Levi | vertaald door Margriet Agricola | ISBN 9789046809990 | Nieuw Amsterdam Uitgevers | bestel dit boek via deze link bij bol.comDeze link opent in een nieuw tabblad

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Welkom op Ciao tutti, hét startpunt voor inspiratie uit en over Italië. Reis elke dag even mee naar Italië, om te genieten van prachtige plekken in de laars, van de Italiaanse keuken en van de Italiaanse taal.

autohuur italië
Bol AlgemeenBol Algemeen