Birgit Adriaensen droomde lange tijd van Italië. Nu leeft ze haar droom in Tuoro sul Trasimeno, in Umbrië. In haar boek Verblijven tussen de olijven neemt Birgit je mee op haar persoonlijke reis naar rust, stilte en een leven onder de Italiaanse zon.
Met gevoel voor detail en een vleugje humor schrijft ze over haar ervaringen met de vaak ergerlijk trage Italiaanse bureaucratie, die ze lentocrazia noemt maar vooral ook over haar grote trots: haar eigen olijfboomgaard.
Door de seizoenen heen wandel je met haar mee tussen de olijfbomen, waar het leven in een ander ritme beweegt. Beeld en verhaal vormen samen een rijk mozaïek van belevenissen, afgewisseld met korte informatieve notities waarin Birgit haar kennis over het Italiaanse platteland en de kunst van het olijven telen deelt.
De eerste olijvenoogst
We delen een kort fragment, over de eerste olijvenoogst. Birgit: ‘Op de dag dat we in oktober 2013 aangekomen waren, begon ik met de voorbereiding van de pluk. Met dank aan Lidio de vorige eigenaar van de olijfgaard, vonden we de kratten, de ronde netten, de oude lakens, de kammen en de steekwagen in het tuinhuis. Alles werd nagekeken, gereinigd en hersteld indien nodig.
Eerst worden de netten, enkele oude, ronde tentzeilen rondom de bomen gelegd zodat de opening zodanig ligt dat je het net na het plukken van de boom gemakkelijk kan bijeen nemen zonder dat de olijven eraf rollen. De opening dus best niet aan de benedenkant van de helling, maar aan de bovenkant.
We moeten er voor zorgen dat wanneer we twee netten over elkaar leggen, het bovenste net over het onderste ligt zodat er geen olijven tussen of onder het onderste net rollen. Wanneer het waait, plaatsen we grote stenen op de randen van de ronde netten zodat ze op hun plaats blijven liggen. Voor de lange groene gaasnetten van vijf bij vijf meter die we later kochten is dit niet nodig, omdat de wind erdoor kan waaien.
Pas daarna worden de sjaaltjes (stukken oud laken) rondom de stammen gedrapeerd zodat er geen enkele olijf verloren gaat tussen de netten en de stam.
Daarna konden we beginnen met de eigenlijke pluk. Niet zoals sommigen denken door aan de stammen te schudden of met stokken tegen de tak- ken te slaan. Olijven plukken vraagt wel wat meer moeite. We kamden de takken met een soort kam of klein plastieken rijfje van boven naar beneden zodat de olijven op de netten vallen en niet weg gekatapulteerd worden. Een beetje zoals je lange haren van iemand zou kammen.
De kam zit op een korte of lange stok en kan vanaf de grond of vanop de ladder gehanteerd worden. Niet zoals de Romeinen die hier vroeger een olijfgaard in het dorp hadden; zij deden het met een omgekeerde paraplu, vertelde Beppe ons.
Of je kan plukken volgens de oeroude kunst zoals ik doe: met de blote handen de olijven op de takken door je vingers laten afritsen rechtstreeks in het krat of in een plukemmer. Dat bezorgt de olijven minder schade en je hebt minder bladeren en twijgjes bij de oogst.
Deze olijven waren al veilig: die konden we al niet meer onder onze voetzolen plattrappen wanneer we omhoog reikten naar nog meer olijven. Soms hield ik het krat zelfs tegen met mijn voeten zodat het niet van de helling kon glijden.
Sommige bomen hebben flexibele takken, die we naar beneden konden trekken om te plukken, zonder dat ze afbraken. Wanneer de anderen de olijven met hun plastieken kammetjes afritsten, hoorde ik ze als dikke regendruppels op de netten vallen of op de treden van de metalen ladder tokkelen.
We moesten steeds goed uitkijken waar we onze voeten neerzetten op de netten zodat we zeker geen geplukte olijven plattrapten. Als er dan tijdens het ritsen of plukken per ongeluk een rijpe olijf opengeknepen werd vloeide de verse olie eruit.
Je kon ook op hoogte plukken, zoals Soetkin die zelfs heel hoog in de bomen kroop om de dikke olijven van de hoogste takken te plukken. Of op een ladder staand, wanneer de ladder langer is dan twee meter moest iemand hem veiligheidshalve vasthouden.
De ladder met zeventien sporten die we toen hadden, is een van de volgende jaren gestolen, omdat ze te lang was om binnen op te bergen; blijkbaar hadden we ze niet goed genoeg verstopt tussen het struikgewas.
Guido zaagde met een handzaag of met de lange zaag met touw alle hoge takken af die de hoogte in schoten en onbereikbaar waren om te plukken.
De plukkers op de grond konden de kleinere afgezaagde takken beter hanteren en kaalplukken en de olijven rechtstreeks in de kratten kammen. Weer minder kans om ze stuk te trappen. Hier waren ze tot de avond zoet mee.
Bij momenten konden de vrouwen op hun krukje of bankje blijven zitten en werden de takken door de mannen aangeleverd. Ter controle werden de geknipte takken dan zoals een kerstboom rechtop gezet en langzaam rondgedraaid om de laatste olijven te zien hangen en te plukken.
Op het einde moest ik elke kaal geplukte boom nog controleren, en daarvoor ging ik met mijn rug tegen de stam staan en keek door het gebladerte heen. Ik zag er dan steevast nog enkele hangen, soms tien, twintig of meer dan veertig. Met die laatste vondst was ik niet gelukkig. We moesten dus beter plukken bij de volgende boom.
Tijdens de pluk groeten de buren elkaar met een buon lavoro (goed werk), samen plukken creëert een gevoel van verbondenheid op de heuvel.’
Lees meer in
Verblijven tussen de olijven | Birgit Adriaensen | ISBN 9789465284835 | € 23,50 | uitgeverij Boekscout | bestel Verblijven tussen de olijven bij Boekscout of bij bol.com
