Een kijkje in het atelier van houtkunstenaar Ivo Piazza in Ortisei

Val Gardena staat bekend om de tot in detail uitgewerkte houtsculpturen. Als je door de dorpjes van de vallei loopt, kom je het ene na het andere winkeltje vol houtsculpturen tegen.

Het houtsnijwerk was in eerste instantie vooral een tijdverdrijf voor de boeren, als ze tijdens de koude winteravonden aan huis gekluisterd waren. Zo hadden ze na het werk toch iets om handen.

Sommigen maakten alleen werktuigen voor eigen gebruik en speelgoed voor de kinderen, anderen maakten levensechte religieuze beelden voor de lokale kerkjes. Hoewel de winteravonden dankzij het elektrisch licht en moderne communicatiemiddelen lang niet meer zo donker en leeg zijn als toen, wordt er nog altijd veel moois gesneden uit takken, stokken en boomstammen.

Felice nam al eens een kijkje in het atelier van Aron Demetz in Ortisei, Marloes ging onlangs op bezoek bij houtkunstenaar Ivo Piazza. Hij laat haar zien hoe zijn houtsculpturen tot stand komen, van knoestige tak tot kunstig beeld.

Marloes: ‘Vanuit het dal van Ortisei nemen we samen met Ivo Piazza de funicolare omhoog, naar Rasciesa. Eenmaal boven lopen we een alpenweide over, langs grazende koeien en omgezaagde dennenbomen.

Het zijn Alpendennen, die zeer langzaam groeien, soms slechts twee millimeter per jaar. Daardoor zijn ze heel stevig en dus uitermate goed geschikt om bewerkt te worden.

Ze zijn bestand tegen weer en wind, ideaal dus voor kunstwerken die buiten moeten komen te staan. Deze houtsoort wordt niet voor niets ook gebruikt voor het bouwen van huizen in het dal.

Ivo ziet deze Alpenden als een superboom. Ivo: ‘Zelfs de geur van dit hout is gezond, er zit erg veel hars in. Daarom zijn alle kunstenaars hier zo relaxed, behalve op maandagochtend,’ grapt hij.

De warme kleur is niet alleen aan de binnenkant van de boom te zien. Door het vele hars dat uit de boom stroomt kleurt ook de bast mooi, van goudgeel tot warmrood.

Waar op de meeste plekken de boomgrens op zo’n drieduizend meter ligt, zijn er in dit deel van de Dolomieten al vanaf tweeduizend meter geen bomen meer. Deze specifieke boom groeit pas vanaf een hoogte van zo’n vijftienhonderd meter.

Ondanks de geringe oppervlakte, zijn er hier rondom Ortisei voldoende Alpendennen te vinden. Er is dus meer dan voldoende hout voor de vele houtkunstenaars in Val Gardena.

Terwijl ik de boomstronken op de foto zet, vraag ik me af hoe Ivo deze flinke jongens van de berg naar beneden krijgt. Hij vertelt dat dat in het voorjaar, de zomer en de herfst vaak met behulp van een paard of een tractor gebeurt. In de winter haalt hij een nieuwe voorraad op eigen houtje, op zijn ski’s.

Ivo neemt ons mee de bossen in, op zoek naar hout dat geschikt is voor het maken van sculpturen. Opeens schiet hij van het pad af, richting een stapel oud hout. Zo op het eerste oog lijkt het niet meer te gebruiken, het ziet er aan de buitenkant grauw en uitgedroogd uit.

Maar Ivo vertelt dat juist dit hout het best geschikt is. Het hout moet kurkdroog zijn. Hij laat zien dat een stuk hout dat er aan de buitenkant wat doods uitziet, aan de binnenkant juist mooi oranjerood van kleur is.

Het kan wel tot dertig jaar duren voordat deze mooie rode kleur ontstaat, zo vertelt hij. ‘Je kunt ruiken dat de boom nu juist op zijn best is,’ aldus Ivo. Hij snuift de geur diep op en laat ons ook ruiken aan een tak die hij zojuist doormidden heeft gebroken. De geur die hier vanaf komt is inderdaad intens, het ruikt fris en kruidig. Dat verwacht je niet, als je zo’n dorre tak op de bosgrond ziet liggen…

Het wordt ook steeds duidelijker hoe belangrijk oud hout is. Ivo ziet een boom die is geknakt en loopt er naartoe. Hij wijst ons erop dat een boom er aan de buitenkant nog wel gezond uit kan zien, maar dat hij van binnen langzaam wordt opgegeten door termieten. Als er dan een iets te harde wind staat, breekt de boom net zo makkelijk doormidden als een lucifer.

Hij haalt een tak los van de boom en bestudeert het hout. Helaas voor hem is het nog een te ‘verse’ boom. ‘Over tien jaar is dit perfect hout om mee te werken,’ zo voorspelt hij.

Ivo selecteert het hout dat hij kan gebruiken deels ook op de vorm die het van zichzelf al heeft. Hij kijkt hierbij naar mooie krullen in het hout, die hij kan behouden en waaruit hij allerlei abstracte vormen zou kunnen maken.

Terwijl we door het bos wandelen, zien we opeens hoeveel soorten en stukken hout er overal liggen. Hier kijk je anders nooit naar, zeker niet in de bergen, als je blik vooral omhoog gericht is, naar de prachtige bergtoppen.

Ivo wijst naar de Sella Ronda, die hoog boven ons uittorent. De top is vanuit veel plekken in de vallei te zien. Dit was ooit anders, de Sella Ronda was zo’n tweeduizend jaar geleden namelijk nog een eiland, toen de zeespiegel zo hoog stond dat alleen het topje van de berg boven het water uit stak.

Als je goed kijkt, zie je nog de verschillende afzettingen in het gesteente, in de horizontale lijnen die over de berg lopen. Door de jaren heen slijt er steeds meer van de poreuze steenlagen af en komen er ook meer fossielen tevoorschijn.

Na een lange wandeling komen we aan bij het atelier van Ivo, in Ortisei. We mogen een kijkje nemen in zijn werkplaats, die vol staat met tal van prachtige kunstwerken, van Mariabeelden en schattige engeltjes die aan het plafond bungelen tot moderne kunstwerken.

Ivo vertelt dat zijn stijl door de jaren heen veranderd is. Voorheen maakte hij vooral hele klassieke, religieuze beelden, maar in de loop der tijd is hij ook abstracte werken gaan maken. Het hangt ook van de opdrachtgever af. Hij vertelt dat hij zo een maand of langer bezig kan zijn met een groot houtsnijwerk voor een klant.

Soms kan hij maar moeilijk afstand doen van een beeld. Hij stopt er toch een groot deel van zijn ziel en zaligheid in. De beelden zijn dan ook niet online te koop, je moet het zien, voelen, beleven, inademen.

Als je in de buurt van Ortisei bent, moet je dus zeker een kijkje nemen in Ivo’s atelier. Samen met andere houtkunstenaars organiseert Ivo ook regelmatig exposities in binnen- en buitenland. Meer informatie vind je op de website Unika.org.’