Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Een bezoek aan de Giardini Vaticani – de tuinen van het Vaticaan

De Vaticaanse Musea, de Sixtijnse Kapel en de Sint-Pieter zijn de populairste bezienswaardigheden van Vaticaanstad, maar wist je dat dit kleine staatje in Rome nog meer moois omvat?

Naast het Campo Santo Teutonico, het kleinste kerkhof van Rome, vind je binnen de Vaticaanse muren de Giardini Vaticani. Hoewel ze maar liefst dertig van de vierenveertig hectare van Vaticaanstad beslaan, zijn de tuinen van het Vaticaan nog altijd een goed bewaard geheim.

Tijd om daar verandering in te brengen en tijdens een wandeling door de Giardini Vaticani al het moois in de tuinen van de paus te ontdekken, inclusief unieke kijkjes op de koepel van de Sint-Pieter.

Blik op de Vaticaanse tuinen vanaf de Sint-Pieter

Wie de koepel van de Sint-Pieter al eens heeft beklommen, heeft de Vaticaanse tuinen al zien schitteren. Voor wie dit nog nooit heeft gezien (of er eenmaal boven geen erg in heeft gehad), delen we een aantal beelden vanaf de koepel, zodat je ziet hoe uitgestrekt de Giardini Vaticani zijn:

Er was eens… een kleine kruidentuin

De tuinen strekken zich nu uit over een enorm oppervlakte, maar dat was in eerste instantie niet het geval. Het oorspronkelijke ontwerp van de Vaticaanse tuinen gaat terug tot de tweede helft van de dertiende eeuw, toen paus Niccolò III Orsini een klein stuk groen liet aanleggen waar hij kon mediteren en bidden en waar plek was voor geneeskrachtige planten.

Onder zijn opvolger, paus Niccolò IV en diens geneesheer Simone da Genova, nam dit stukje tuin al snel serieuze vormen aan en zo ontstond de eerste grote medicinale tuin in Europa, waar pauselijke artsen bijeenkwamen om kruiden te plukken voor allerlei geneeskrachtige middeltjes.

In de loop der eeuwen werden er door de verschillende pausen aanpassingen en uitbreidingen aan de tuin gedaan. De tuinen zoals je ze nu ziet, zijn grotendeels aangelegd in de renaissance, toen de klassieke oudheid herleefde.

In 1480 liet paus Innocentius VIII een klein paleis, een belvedere, met uitzicht op de tuin bouwen, met schilderingen van de hand van renaissanceschilder Antonio del Pollaiuolo, die ook in dienst was van de familie De’ Medici uit Florence.

De binnenplaats van Bramante

De meest spectaculaire aanpassing aan de tuinen vond plaats in de zestiende eeuw, toen de opvolger van paus Innocentius VIII, Julius II, het pauselijke paleis aan de rechterzijde van de Sint-Pieter en de belvedere van Innocentius met elkaar wilde verbinden.

Hij gaf de opdracht aan niemand minder dan Bramante, die ook voor de eerste bouwplannen van de Sint-Pieter tekende. Om de twee gebouwen met elkaar te verbinden, maakte de architect twee lange gangen waardoor er een binnenplaats, cortile, ontstond.

Bramante was een vernieuwer in de tuinarchitectuur: op de binnenplaats die was ontstaan, moesten op drie niveaus terrassen met balustrades komen, die door middel van dubbele trappartijen met elkaar verbonden waren. Zo kon je de tuin optisch maximaal benutten.

Bramantes vooruitstrevende tuinideeën werden hét voorbeeld voor andere Italiaanse tuinen, zoals die van Villa d’Este in Tivoli en het Palazzo Farnese in Rome, maar ook buiten Italië was er belangstelling voor Bramantes ontwerp.

Cortile del Belvedere

De binnenplaats kreeg de naam Cortile del Belvedere, omdat je vanaf het bovenste terras schitterend uitzicht hebt over het landschap en de stad. In de cortile kreeg ook de verzameling klassieke beelden van Julius II een plek.

Helaas kon Bramante de tuin zoals hij hem had bedacht niet meer met eigen ogen aanschouwen, hij stierf voor de voltooiing van het project. Onder leiding van de Napolitaanse architect Pirro Ligorio werd de tuin tweede helft zestiende eeuw voltooid en werd het bovenste terras verfraaid met een kolossale nis met daarbovenop een halfronde loggia.

Eind zestiende eeuw onderging Bramantes cortile drastische wijzigingen. Onder het bewind van paus Sixtus V ontstonden er uiteindelijk drie verschillende binnenplaatsen, de Cortile della Pigna (op het hoogste niveau), de Cortile della Biblioteca (op het voormalige middelste terras) en de Cortile del Belvedere (op het laagste deel).

De grote nis van de Cortile della Pigna wordt gesierd door een reusachtig beeld in de vorm van een pigna, een dennenappel, dat in de middeleeuwen werd gevonden in de Thermen van Agrippa in Rome en begin zeventiende eeuw een plek kreeg op Bramantes terras. De dennenappel werd geplaatst op de balustrade van een trap van de hand van Michelangelo, als bellissimo blikvanger, geflankeerd door twee bronzen pauwen.

Tegenwoordig wordt de aandacht wat afgeleid van de dennenappel en Michelangelo’s trap, want in 1990 werd op het plein voor de pigna een bronzen bolvormig kunstwerk van Arnaldo Pomodoro geplaatst, Sfera con sfera genaamd.

Een kleurrijk zomerhuisje en klaterende fonteinen

Behalve de cortile van Bramante onderging ook de rest van de tuin in de loop der tijd veranderingen. Zo kreeg Ligorio van paus Pius IV de opdracht om een zomerhuisje te bouwen in de tuin. Het zestiende-eeuwse Casina di Pio IV kreeg prachtige fresco’s en werd in de zomermaanden gebruikt voor feesten en concerten. Nu is er onder andere de Pauselijke Academie voor de Wetenschappen gevestigd, die in de jaren dertig door paus Pius XI werd opgericht.

Ten tijde van paus Paulus V, die ook verantwoordelijk was voor de renovatie van het aquaduct van Traianus, werd de tuin eerste helft zeventiende eeuw versierd met watervallen en grote fonteinen, waaronder de Fontana dell’Aquilone, de fontein van de adelaar.

De fontein moest een blijvende herinnering zijn aan het moment dat er stromend water de tuin binnenkwam, met dank aan de paus. De adelaar is namelijk het symbool van de Borghese-familie waartoe de paus behoorde.

Een van de meest indrukwekkende fonteinen is de Fontana della Galera. In het midden zie je een sculptuur van een oorlogsschip, compleet met masten en zeilen, waar water uit de schietgaten spuit. Ook de kikkerfontein is de moeite van het zoeken waard, zeker als je met kinderen de Giardini Vaticani bezoekt.

Bijzondere beestenboel in de Vaticaanse tuinen

Dieren werden overigens niet alleen als decoratie op fonteinen gebruikt. In de loop der eeuwen zijn er verschillende pausen geweest die een kleine dierentuin van de tuin maakten. Zo had paus Leo X begin zestiende eeuw een olifant met de naam Annone gekregen van de koning van Portugal.

Het werd al gauw zijn lievelingsdier, die gewoon in de tuin mocht rondbanjeren en geen grasspriet heel liet. Annone werd begraven onder de Cortile del Belvedere, waar men in de jaren zestig per toeval op grote botten stuitte, die zeer waarschijnlijk van Annone zijn.

De laatste paus die bijzondere dieren in de tuin hield, zoals struisvogels en gazellen, was paus Leo XIII. Inmiddels heeft de exotische beestenboel plaatsgemaakt voor het getjirp van doodgewone vogeltjes.

De geur van rozemarijn en rozen

Een wandeling door de tuinen van het Vaticaan is niet alleen een wandeling door de geschiedenis, maar ook door de verschillende wensen en voorkeuren van de pausen die het stokje overnamen van paus Niccolò III Orsini, die ooit met een kleine tuin met geneeskrachtige planten en kruiden begon.

Gelukkig is die oorsprong nooit verdwenen en vind je nog altijd een aantal planten en kruiden met een geneeskrachtige werking in de Giardino dei Semplici. Uit de tijd van Niccolò IV is het boschetto, een middeleeuws bos met loofbomen, bewaard gebleven.

Neem ook zeker een kijkje bij het zestiende-eeuwse labyrint en in de rozentuin, die tijdens de bloeiperiode net zo’n bedwelmende rozengeur verspreidt als de Roseto Comunale, de rozentuin op de Aventijn.

De koepel van de Sint-Pieter als blikvanger

Als je door de tuinen loopt, wordt je aandacht als vanzelf steeds naar de koepel van de Sint-Pieter getrokken, die het doorlopende decor van de tuin is, waar je ook staat. De uitgelezen kans om il cupolone vanuit verschillende perspectieven te fotograferen!

In de Giardini Vaticani waan je je op sommige plekken echter ook even ver buiten Rome. Er is namelijk een Grotta di Lourdes, gewijd aan de maagd Maria, die werd gemaakt naar het ontwerp van de echte grot in het gelijknamige bedevaartsoord in Frankrijk.

Ook bijzonder: in de tuinen vind je zelfs een stukje Berlijnse Muur, met een schildering van kunstenaar Yadegar Asisi. Het stuk muur werd na de val van de muur in 1989 opgestuurd naar paus Johannes Paulus II als geschenk, waarna het een plekje kreeg in de pauselijke tuinen.

Praktische informatie voor je bezoek aan de Vaticaanse tuinen

Er zijn twee manieren om de tuinen te kunnen bezoeken, met een officiële gids of in een open shuttlebus met een audioguide. Houd er rekening mee dat je beide opties (ruim) voorafgaand aan je bezoek moet reserveren om toegang tot de Vaticaanse tuinen te krijgen.

De twee uur durende tuinentour met een officiële gids kost ca. € 40,- (dit is inclusief toegang tot de Vaticaanse Musea en de Sixtijnse Kapel) en kun je reserveren via deze link.

De open minibustour met audioguide (duur: 45 minuten) kost € 20,- (toegang tot de Vaticaanse Musea is dan niet inbegrepen) en kun je via deze link reserveren.

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

2 reacties

  1. Interessante site.
    Moet Rome nog ( voor kerst 2021) ontdekken ,dus alle info is welkom.
    Buiten de high lights om , ze het de tips van de minder bekende spots interressant.

    M vr gr.

  2. Grazie Henk, via https://ciaotutti.nl/reizen-door-italie/rome/ vind je al onze blogs over Rome, inclusief mooie stadswandelingen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *