Meest poëtische plekken in Italië

Ter ere van Wereld Poëzie Dag maken we een reis langs de meest poëtische plekken van Italië. De plekken zijn geselecteerd door Valeria Saltari, redactrice bij Vanity Fair.

We beginnen bij de Cinque Terre. ‘Dal porto di Vernazza le luci erano a tratti scancellate dal crescere dell’onde invisibili al fondo della notte,’ aldus Eugenio Montale, die in 1975 de Nobelprijs voor de Literatuur kreeg, in zijn Le Occasioni (1939). In Ossi di Seppia schreef Montale: ‘Digradano su noi pendici di basse vigne, a piane, quivi stornellano spigolatrici con voci disumane. Oh la vendemmia estiva, la stortura nel corso delle stelle e da queste in noi deriva uno stupore tinto di rimorso.’

Van de Cinque Terre reizen we naar Toscane, naar Bolgheri, waar Giosuè Carducci zo mooi de weg die wordt geflankeerd door cipressen beschreef in zijn gedicht Davanti a San Guido:

‘I cipressi che a Bólgheri alti e schietti
van da San Guido in duplice filar,
quasi in corsa giganti giovinetti,
mi balzarono incontro e mi guardar.
Bei cipressetti, cipressetti miei,
fedeli amici d’un tempo migliore,
oh di che cuor con voi mi resterei
guardando lor rispondeva – oh di che cuore!’

Carducci won overigens eveneens de Nobelprijs voor de Literatuur, in 1906.

De derde poëtische plek is Recanati, waar Giacomo Leopardi een groot deel van zijn leven doorbracht. Veel plekken die deze grote dichter inspireerden, zijn nog steeds te zien, zoals de heuvel uit L‘Infinito (Monte Tabor) en het plein uit Il Sabato del Viallaggio, waar je ook het Palazzo Leopardi vindt. ‘Sempre caro mi fu quest’ermo colle, e questa siepe, che da tanta parte dell’ultimo orizzonte il guardo esclude,’ zo dicht Leopardi in L’Infinito.

Helemaal in het noorden, in Friuli Venezia Giulia, treden we in de voetsporen van Giuseppe Ungaretti, die tijdens de Eerste Wereldoorlog als vrijwilliger toetrad tot het leger. Na zijn terugkeer mijmerde hij aan de oevers van de rivier Isonzo over de loop van het water en de loop van zijn leven. Hier tekende hij het gedicht I Fiumi op:

‘Mi tengo a quest’albero mutilato
abbandonato in questa dolina
che ha il languore
di un circo
prima o dopo lo spettacolo
e guardo
il passaggio quieto
delle nuvole sulla luna.

Stamani mi sono disteso
in un’urna d’acqua
e come una reliquia
ho riposato.
L’Isonzo scorrendo
mi levigava
come un suo sasso
ho tirato su
le mie quattro ossa
e me ne sono andato
come un acrobata
sull’acqua.’

De volgende poëtische bestemming is Tursi, woonplaats van de dichter Albino Pierro, die in het buitenland vele malen beroemder was dan in zijn eigen Italië. Hij schreef vooral over zijn thuisland Basilicata:

‘Quella di Tursi, il mio paese in provincia di Matera,
era una delle tante parlate destinate a scomparire.
Ho dovuto cercare il modo di fissare sulla carta i suoni della mia gente.’

We reizen vervolgens terug naar Toscane, naar Marina di Pietrasanta om precies te zijn. Hier, in de buurt van Lucca, verbleef in 1906 namelijk de dichter Gabriele d’Annunzio, die geïnspireerd door de tuinen van Villa La Versiliana het gedicht La pioggia nel pineto schreef:

‘Taci. Su le soglie, del bosco non odo, parole che dici umane; ma odo, parole più nuove che parlano gocciole e foglie, lontane. Ascolta. Piove, dalle nuvole sparse. Piove su le tamerici, salmastre ed arse, piove su i pini, scagliosi ed irti, piove su i mirti, divini…’

Aan de andere kust, vlak bij Forlì, woonde Giovanni Pascoli. In zijn tijd heette zijn dorp nog in San Mauro di Romagna, nu is het ter ere van de dichter omgedoopt tot San Mauro Pascoli. In het gedicht La Cavallina Storna vertelt Pascoli over de moord op zijn vader, die beheerder was van het landgoed La Torre, dat in handen was van de Torlonia’s:

‘Nella Torre il silenzio era già alto. Sussurravano i pioppi del Rio Salto.
I cavalli normanni alle lor poste, frangean la biada con rumor di croste.’

Met deze poëtische woorden in ons achterhoofd nemen we nu zelf de pen ter hand, voor een aantal nieuwe Romeverhalen voor Ciao tutti Rome. Dan kan Valeria volgende keer ook een poëtisch bezoek aan Rome brengen…

met dank aan Vanity Fair voor foto’s en route