Fabriano – stad van papier en Palio di San Giovanni Battista

Eerder dit jaar lieten we jullie al kennis maken met de papierkunst in Fabriano, toen Paul het atelier van papierkunstenaar Sandro Tiberi bezocht.

Korte tijd later reisde Elena ook naar deze mooie stad in het zuiden van Le Marche. Ze bracht een bezoek aan het Museo della Carta e della Filigrana, het museum van papier en watermerken. Ook was ze aanwezig bij de Infiorata, met levensgrote schilderijen van bloemblaadjes die de inwoners van Fabriano met engelengeduld creëren.

De stad Fabriano werd gesticht in de elfde eeuw. Destijds bestond het uit Castelnuovo en Castelvecchio, het nieuwe en het oude kasteel, die van elkaar gescheiden werden door de rivier Giano. Toen in de dertiende eeuw de productie van papier op gang kwam, werd het een welvarende stad en werden beide delen verenigd.

Kenmerkend voor Fabriano zijn de sfeervolle rode gebouwen. Bij zonneschijn werpen ze een warme gloed door de straten; bij grauwer weer geeft het rood juist een sprankje kleur aan de stad.

Op deze zonnige zondag is er nog veel meer kleur in de straten, het is namelijk bijna tijd voor de jaarlijkse Palio. Door de straten hangen de geel-, rood-, groen- en blauwgekleurde vaandels van de verschillende wijken, met elk hun eigen symbool.

De fontein op het bruisende Piazza del Comune, Lo Sturinalto, is ontworpen door Grondalo in 1285. Hij werd geïnspireerd door de Fontana Maggiore in Perugia.

Als je vanaf het plein de Via Giuseppe Verdi inloopt, kun je via de trap aan je rechterhand naar boven. De galerij va het zeventiende-eeuwse palazzo waar je dan terechtkomt, biedt een schitterende kijk op de bedrijvigheid op het Piazza del Comune.

Heel Fabriano is vandaag druk in de weer. Omdat over een paar dagen de Palio van start gaat, zijn er tal van evenementen georganiseerd. Bij de Palio denk je misschien meteen aan de beroemde paardenrace in Siena, maar dat is niet de enige stad waar een dergelijk festijn plaatsvindt.

De Palio di San Giovanni Battista, vernoemd naar de beschermheilige van Fabriano, is heel iets anders: hier is het de taak van de ruiters uit de vier stadsdelen die het tegen elkaar opnemen om de sleutel te vinden. Wie aan het eind van het parcours als eerste de deur opent met die sleutel, is de gelukkige winnaar, de mastro marino. Het evenement is ooit ontstaan ter nagedachtenis aan de verovering van Fabriano door Guido Chiavelli in de veertiende eeuw.

De Infiorata van Fabriano

Wij zijn nog net iets te vroeg om de Palio mee te maken, maar we zijn wel getuige van een andere competitie die aan de Palio verbonden is: de Infiorata. Teams uit de verschillende stadsdelen van Fabriano maken ieder jaar een levensgroot schilderij van bloemblaadjes.

Dit jaar is het thema papier, en daar weten de inwoners van deze stad van papier zich natuurlijk wel raad mee. We bezoeken de kunstwerken van twee teams, die de puntjes op de i aan het zetten zijn. Die middag moet het namelijk af zijn en zal de winnaar bekend gemaakt worden.

Het gele team laat de geschiedenis van het papier maken zien in het historische theater van de stad. In de Chiesa di San Domenico treffen we het tweede team aan, druk bezig om hun kunstwerk af te maken en te perfectioneren. Deze gotische kerk is rijkelijk versierd met fresco’s van Allegretto Nuzi, een geboren en getogen Fabrianeso.

Museo della Carta e della Filigrana

Om de hoek van de Chiesa di San Domenico bevindt zich het Museo della Carta e della Filigrana. Dit papiermuseum is gevestigd in een oud klooster. Alleen al voor dit historische decor zou je dit museum moeten bezoeken…

Het museum toont de geschiedenis van het ambacht papier maken tot in de kleinste details. Er staat zelfs een eeuwenoude papiermolen, die nog steeds kan draaien. Over de hele wereld zijn er nog maar een paar papiermolens, deze hier in Fabriano is de enige in heel Italië. Vroeger dreef het waterrad de papiermolen aan, nu draait deze op elektriciteit.

Voor het papier wordt alleen het binnenste deel van de katoenbal gebruikt, met een hoog percentage aan cellulose (95%). Voor de ontdekking van Amerika werd het papier gemaakt van bijvoorbeeld hennep en linnen. Zelfs artisjokken zijn wel eens gebruikt om papier van te maken!

Tijdens de rondleiding wordt gedemonstreerd hoe de productie van papier precies in zijn werk gaat. Allereerst worden katoenen doeken in kleine stukjes gescheurd, die vervolgens in een groot waterbassin te week worden gelegd. Met een filigrana wordt de pulp uit het waterbassin geschept, vervolgens schudt de papiermeester deze met finesse zachtjes heen en weer, tot de juiste verhouding en dikte is bereikt.

Dit mengsel drukt hij op een wollen vel waar men het eerst op laat drogen. Als het droog genoeg is, worden de vellen opgehangen totdat ze volledig droog zijn. Het papier wordt dan eventueel waterbestendig gemaakt door het gebruik van gelatine (zodat je het ook kunt gebruiken voor het maken van aquarellen).

In de museumwinkel kun je een wel heel bijzonder souvenir kopen: je eigen schets- of notitieboek van echt handgemaakt papier uit Fabriano. Elena nam er een mee voor al haar volgende reisverhalen…

Ook elders in Fabriano vind je veel papierwinkels. Aan de Corso della Repubblica zit bijvoorbeeld Antica Cartoleria Libreria Lotti, opgericht in 1735.

Liefhebbers van hoogwaardig brief- en tekenpapier en mooie kaarten en boekenleggers kunnen hier hun hart ophalen. Eigenaar Giovanni Sciamanna Lotti laat zijn prachtige papierwaren speciaal vervaardigen bij de beroemdste producent van de stad, Cartiere Miliani.

Koffie drink je tegenover Antica Cartoleria Libreria bij Caffè Storelli. Deze prachtige koffiebar is meer dan honderd jaar oud. Eigenaar Gastone maakt graag een praatje met zijn gasten terwijl hij bijna terloops koffie zet: ‘Als het koud is serveren we squaglio, onze specialiteit. Dat is een dikke, warme chocolademelk waar je helemaal van opknapt.’

Nog meer tips voor Le Marche

Ga je op vakantie naar Le Marche? Check dan onze dubbeldikke digitale reisgids voor deze veelzijdige regio, met bijna 700 pagina’s aan verhalen, tips, foto’s en informatie:

Bestel deze Special

We verzamelden al onze favoriete plekken: sfeervolle dorpjes, steden vol ‘geheime’ hoekjes, robuuste kastelen, schitterende stranden, fijne restaurants, enthousiaste wijnboeren, bijzondere villa’s en interessante musea, voor een onvergetelijke vakantie!

De Ciao tutti Special is een digitale uitgave. Na bestelling ontvang je zowel op de website als in je e-mail een link om de Ciao tutti Special te downloaden in pdf-formaat. Je kunt ‘m vervolgens opslaan en op meerdere apparaten (je pc, laptop, tablet en smartphone) van alle moois in je nieuwe Special genieten.