Hoe is Milaan de stad van de mode geworden?

Milaan is dé modestad. Maar waarom eigenlijk? Inge neemt je mee terug in de tijd en vertelt hoe Milaan is uitgegroeid tot de stad van de mode, waar ieders ogen op zijn gericht als het aankomt op kleding en accessoires.

Inge: ‘Eerlijk gezegd verkondig ik altijd en overal dat Milaan veel meer heeft te bieden dan fashion en design. Dat je er hippe bars vindt, prachtige musea, groene parken en leuke evenementen. Dat is ook zo, maar tegelijkertijd is Milaan natuurlijk ook de modestad bij uitstek.

Er wordt vier keer per jaar een Fashion Week georganiseerd en dan kijkt de hele (mode)wereld mee, of dat nu aan de zijlijn van de catwalk is of online. Maar hoe is Milaan eigenlijk de stad van de mode geworden?

Het begin van een succesverhaal

Zo halverwege de jaren twintig van de vorige eeuw, toen de fiera campionaria van de centrale Giardini Pubblici verhuisde naar een speciaal ingericht terrein ten westen van het centrum van Milaan (nu CityLife), startte men met de eerste modetentoonstellingen.

Er werd een speciaal theater gebouwd waarin de creaties van de opkomende Italiaanse modehuizen en de al gevestigde Franse haute couture tentoongesteld werden. Het was allemaal nog erg traditioneel, de modellen betraden het podium en de bezoekers bekeken vanuit hun stoelen de kledingstukken die getoond worden.

Pas in het decennia erna werden de sfilate geïntroduceerd waarbij de modellen op een catwalk door het publiek heen liepen. In diezelfde periode ontstonden ook de eerste samenwerkingen tussen de verschillende modehuizen, met als doel samen naar buiten te treden.

Onderstaande foto’s van het Archivio Storico Fondazione Fiera geven een mooi beeld van deze tijd:

foto’s: Archivio Storico Fondazione Fiera

De korte geschiedenis van de Italiaanse mode

Aan het begin van de jaren dertig, toen de fascisten het in Italië voor het zeggen hadden, werd in Turijn de Ente Nazionale della Moda opgericht. Geheel in lijn met de ideeën van de fascisten was het doel van deze stichting de textiel- en mode-industrie uit eigen land te promoten.

Twee keer per jaar organiseerden zij een ‘modetentoonstelling’ en er werden officiële Italiaanse modellen ontworpen die onder een keurmerk op de markt werden gebracht. Om dit te ontvangen moesten een foto, een beschrijving en stuk stof van elk nieuw ontworpen product naar de Ente gestuurd worden.

Na de Tweede Wereldoorlog begonnen Milaan, Rome, Venetië en Florence modeshows te organiseren. Florence organiseerde in 1951 de eerste ‘Italian high fashion show’, bedoeld om Italiaanse creaties aan het Amerikaanse publiek te tonen.

Zij hadden door het succes van de blockbusters die in Cinecittà – het Hollywood van Rome – geproduceerd werden, interesse gekregen in de mode uit Italië.

foto’s: Archivio Storico Fondazione Fiera

In diezelfde periode ontstond ook een soort van specialisme, dat voor elke stad anders was. Rome richtte zich op de high fashion of haute couture, Florence op de boutique mode (van oudsher waren daar veel ambachtslieden die in de ateliers van de nobele en bourgeoisie families werkten) terwijl Milaan en Turijn zich gingen richten op de zogenaamde prêt-à-porter, de confectiemode die je nu bij de grote ketens vindt.

Dat leek een gedurfde stap, want zelfs in 1956 werd nog tachtig procent van de kleding op maat gemaakt. Maar het zou een gouden greep blijken…

In 1958 werd in Rome de Camera Nazionale della Moda Italiana opgericht. Anders dan zijn voorganger in Turijn richtte men zich op het ontwikkelen en promoten van evenementen die de Italiaanse mode ook in het buitenland bekendheid zou geven.

Op dat moment waren er nog maar weinig Italiaanse modemerken die buiten de landsgrenzen voet aan wal hadden gezet. Ook in Italië werd de vaderlandse productie van stylisten nog niet echt gewaardeerd. Het waren Franse merken als Chanel en Yves Saint Laurent die op de voorpagina’s van de belangrijkste modetijdschriften stonden – terwijl er in Italië echt wel iets te halen viel.

Pas in 1962 werd de Camera omgevormd tot het huidige instituut dat onder andere verantwoordelijk is voor de organisatie van de Fashion Week in Milaan. Zoals uit de officiële stukken uit 1962 blijkt, was er weinig coördinatie tussen de modehuizen uit de verschillende Italiaanse steden (Turijn, Milaan, Florence, Rome en Napels) en dit moest veranderen. Door samen te werken, zouden ze niet alleen vooruitgang boeken in kwaliteit maar ook een grotere markt kunnen aanspreken.

De grote ommekeer

Na de studentenprotesten van 1968 werd een grote verandering in gang gezet. De belangrijkste uitgevers van Italië hadden inmiddels een hoofdkantoor in Milaan en de mode werd voor de jonge generatie een manier om zichzelf uit te drukken: een afspiegeling van je afkomst of je politieke voorkeur of juist een protest tegen iets. Belangrijke modetijdschriften als Vogue en Cosmopolitan lieten dit zien en inspireerden daarmee honderdduizenden lezers.

In diezelfde periode werd ook de eerste modeshow in Milaan georganiseerd. Niet in een mooie zaal in het centrum, maar in een tent buiten de stad. Vanaf dat moment ging alles in sneltreinvaart. Giorgio Armani kleedde Diane Keaton en later Richard Gere voor de uitreiking van de Oscars, Miuccia Prada nam de directie van het familiebedrijf in handen en Gucci, dat inmiddels haar hoofdkantoor in Milaan had, brak ook buiten Europa door.

Sinds die tijd is Milaan, samen met Parijs, London en New York, een van de vier belangrijkste steden ter wereld als het om modetrends gaat. Om het concreet uit te drukken: de mode-industrie verzorgt 1,2% van het bruto nationaal product.

Als je meer wil weten over de geschiedenis van Armani, bekijk dan onderstaande mini-documentaire over Giorgio Armani, waarin hij vertelt wat de drie regels zijn voor mode en uitlegt waarom Milaan zo belangrijk voor hem is geweest:

Over de geschiedenis van Prada lees je meer op deze pagina. Prada start in 1824, met de oprichting van de Pasticceria Marchesi (die in 2015 grotendeels in handen komt van het modehuis) en springt vervolgens naar 1913, het jaar waarin Mario Prada zijn eerste winkel in de Galleria Vittorio Emanuele II opende. Hij verkocht hier waardevolle tassen, koffers en andere reisaccessoires. Deze winkel bestaat nog steeds.

De Fashion Week in Milaan

Elk jaar worden er in Milaan vier Fashion Weeks georganiseerd, die ongeveer een jaar vooruit lopen ten opzichte van de seizoenen. In januari en februari worden dus de collecties  voor de herfst en winter van het jaar erop gepresenteerd; in september verschijnen de collecties voor het voorjaar en zomer van het volgend jaar. Zo hebben de inkopers de kans om tijdig hun bestellingen te doen, die de modehuizen vervolgens gaan realiseren.

Deze modeweken zijn niet alleen belangrijk voor de mode-industrie maar ook voor de inkomsten van Milaan. Op elke Fashion Week komen honderdduizenden mensen af die gebruik maken van het openbaar vervoer of een taxi, uit eten gaan, koffie en cocktails drinken, hotelkamers boeken en andere uitgaven doen. Het is dus een belangrijke bron van inkomsten voor de stad.

Meer mode uit Milaan en Italië

Wil je meer zien over de Italiaanse mode? Bekijk dan de presentatie van de nieuwste collectie van Gucci in de miniserie Gucci Fest, geregisseerd door Gus van Sant, of verdiep je in de geschiedenis van de Italiaanse mode via Google Arts & Culture.

Ook leuk is de serie Made in Italy, die te zien is via Amazon Prime. Het speelt zich af in het Milaan van de jaren zeventig, precies de periode waarin de mode zo’n belangrijke rol gaat spelen in het dagelijkse leven van velen en waarin de Italiaanse ontwerpers als Giorgio Armani en Missoni doorbreken.

De modewijk van Milaan

De modewijk van Milaan wordt ook wel Il Quadrilatero d’Oro (‘de gouden vierhoek’) genoemd. De Via Manzoni, de Via Monte Napoleone, de Corso Venezia en de Via della Spiga vormen een vierhoek waarbinnen alle belangrijke modeketens een winkel hebben: Armani, Gucci, Prada, Valentino, Versace… Hier vergaap je je aan de mooie etalages. In deze blog lees je er meer over.

Tussen alle modewinkels schittert ook het achttiende-eeuwse Palazzo Morando, aan de Via Sant’Andrea 6, met het museum Costume Moda Immagine, waar aan de hand van de mode de culturele ontwikkeling van Milaan wordt verteld. Ook het palazzo zelf, een zeventiende-eeuws woonhuis van een rijke Milanese familie, is een bezoek waard.’