Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
De komende week zien jullie op Ciao tutti verschillende Annunciaties voorbij komen. Letterlijk betekent annunciatie verkondiging of aankondiging. Bij de katholieken verwijst dit woord naar de aankondiging van de geboorte van Jezus aan Maria. Het feest vindt dan ook niet in december plaats, maar negen maanden eerder, op 25 maart om precies te zijn.
Omdat de schilderingen nu in aanloop naar Kerstmis volop bezocht worden in de Italiaanse steden, en ze qua sfeer zo mooi passen bij deze periode van bezinning en verwachtingsvol aftellen, zet ik de komende dagen de mooiste annunciaties op een rijtje. Allemaal geven ze een voorstelling van de aartsengel Gabriël, die Maria in haar huis te Nazareth een bezoek brengt en haar meldt dat God haar uitverkoren heeft om de moeder van zijn Zoon te worden:
‘De engel ging haar huis binnen en zei tegen haar: ‘Ik groet u, u die de gunst van de Heer geniet, de Heer is met u.’ Bij deze woorden raakte Maria in verwarring en zij vroeg zich af wat die woorden mochten betekenen. ‘Wees niet bang Maria,’ vervolgde de engel, ‘God schenkt u zijn gunst. Luister: u zult zwanger worden en een zoon ter wereld brengen, en u moet hem Jezus noemen. Hij zal een groot man worden en hij zal Zoon van de Allerhoogste worden genoemd.’ – (Lucas 1:26-38)
We beginnen vandaag met mijn persoonlijke favoriet: de Annunciatie van Fra Angelico, die Maria en de engel vereeuwigde in het klooster van San Marco in Florence. Zodra je bijna boven aan de trap naar de kloostercellen bent, zie je het fresco in al zijn glorie voor je opduiken. Deze eerste aanblik is onvergetelijk – veel bezoekers blijven dan ook halverwege de trap staan om het goed in zich op te kunnen nemen.
Fra Angelico schilderde een loggia met zuilen, waaronder de engel en Maria tegenover elkaar staan. De engel geknield, Maria zittend. Beiden houden hun handen op een bijzondere manier gevouwen tegen zich aan. De monnik heeft deze passage treffend in beeld gebracht. De verwarring en de angst voor wat haar te gebeuren staat zijn van het gezicht van Maria af te lezen; de engel straalt een enorme rust uit.
Op de drempel van de loggia staat geschreven: ‘Virginis intacte cum veneris ante figuram pretereundo cave ne sileatur ave’. Oftewel: Als je komt voor de beeltenis van de maagd, zorg dan dat je nooit vergeet te zeggen ‘ave’, wees gegroet. Ave is namelijk ook het eerste woord dat aartsengel Gabriël tegen Maria zegt.
Het is niet helemaal zeker wanneer Fra Angelico het werk heeft gemaakt. Men vermoedt dat hij de Annunciatie tussen 1450 en 1454 heeft geschilderd, tijdens zijn verblijf in Fiesole, net ten noorden van Florence. Na die tijd vertrok hij namelijk naar Rome, waar hij is begraven in de Santa Maria sopra Minerva.
Naast de grote Annunciatie herbergt het klooster nog een kleine variant van deze voorstelling. Fra Angelico schilderde namelijk in elke kloostercel een kleine afbeelding en voor cel 3 koos hij voor een annunciatie. De engel heeft veel weg van de engel op het grote fresco; Maria heeft hij echter ietwat anders afgebeeld.
Hoewel deze annunciatie veel kleiner is, en daardoor wellicht wat minder indruk maakt dan het fresco boven aan de trap, is hij zeker een bezoek waard – net als de fresco’s in de andere cellen. Het zijn allemaal kleine kunstwerkjes, maar daar zal ik volgend jaar nog wel eens uitgebreid over schrijven.
De volgende annunciatie, die ik morgen zal laten zien, bevindt zich ook in Florence, en is van niemand minder dan Leonardo da Vinci. Om naar uit te kijken!
