Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
‘Siamo in Toscana, ma non siamo mica Toscani’ – ‘we zijn dan wel in Toscane, maar wij zijn echt niet Toscaans, hoor.’ Dit hoor je de inwoners van de Lunigiana te pas en te onpas zeggen. De Lunigiana ligt dan ook helemaal in het noordelijkste puntje van Toscane. Op twintig minuten rijden, of varen vanaf de pontile, pier, in Massa liggen de schilderachtige Cinque Terre waar de regio Ligurië zo bekend om staat. Maar hier in de Lunigiana is het inderdaad heel anders dan de ansichtkaarten uit Toscane je vertellen.
Al rijdend door de wat ruige, groene omgeving en de reusachtige bergen met de eindeloze uitzichten op kastelen en de Ligurische kust, merk je aan alles dat het hier niet typisch Toscaans is. De huizen zijn anders, het accent is anders en de mensen zijn anders. Ze mogen zich zelfs de langste mensen van heel Toscane noemen!
De keuken, een onmisbaar aspect van de cultuur, is natuurlijk ook anders. Het meest bijzondere gerecht van deze streek zijn misschien wel de testaroli. Deze oude vorm van pasta bestaat uit een soort pannenkoek van meel, zout en water die, nadat hij in een platte pan boven heet vuur gebakken is, in stukjes gesneden wordt. Vervolgens worden de testaroli als pasta gekookt en geserveerd met verse pesto genovese (uit Ligurië!) of funghi porcini.
Deze funghi porcini, eekhoorntjesbrood, zijn een andere specialiteit van de Lunigiana. De paddenstoelen worden in allerlei vormen gepresenteerd. Daarnaast worden er ook veel gerechten met kastanjemeel bereid. De torte d’erbe (kruidenquiches) en de sgabei (gefrituurde broodjes) zijn eveneens publiekslievelingen. Op de vele sagre, markten en festiviteiten, die voornamelijk in de zomer plaatsvinden, kun je je hart ophalen en alle lekkernijen uitproberen.
Staat er geen feest op de lokale agenda? Ga dan eten bij Ristorante da Giovanni, in het Park Hotel La Pineta, waar ze als geen ander la cucina Lunigianese in de vingers hebben. La Pineta bevindt zich aan de Via Cravilla 50 in Mulazzo. Het ligt niet in het dorp zelf, maar ietwat afgelegen, dus houdt daar rekening mee als je je etentje plant.
Tijdens het Lunatica Festival mocht Sophie van dit alles proeven. Daarna was het tijd voor een concert in het burchtdorpje Mulazzo. Een statig beeld van Dante siert het Piazza Alessandro Malaspina, uitkijkend over de indrukwekkende Alpi Apuane.
Dante staat hier niet zomaar. Hij was na zijn verbanning uit Florence namelijk te gast bij de gevierde zeevaarder Malaspina, naar wie het plein is vernoemd. Gisteren vertelden we al over de belangrijke Malaspina-familie en een van hun kastelen, nu kwamen we hen dus weer tegen op het plein van Mulazzo. De burcht, die deels nog intact is en aan het plein staat, is een herinnering aan de ooit belangrijke rol van het nu zeer rustige dorpje.
Dat zo’n rustig dorpje stiekem helemaal niet zo rustig is en er eigenlijk allemaal intriges, achterdocht en andere spannende gebeurtenissen plaatsvinden, ontdekte Sophie tijdens een wel heel toevallige ontmoeting met de Nederlandse Ronald A. Lever. Hij kocht er een aantal jaar geleden een schattig huisje en tekende zijn huizenjacht in Toscane op in zijn gelijknamige boek. Geniet hier van een passage uit zijn goed geschreven, realistische en vermakelijke boek Huizenjacht in Toscane, waarin hij zijn avonturen van het wonen in Italië met ons deelt:
‘Luigi vroeg of ik met hem mee ging, hij wilde me iets laten zien. Iets dat bijna niemand kende en dat echt de moeite waard was. Ik moest mijn camera meenemen. Ik kroop achter op de Vespa en we reden richting El Caracol waar we logeerden. Ik weet alles van Vespa’s omdat mijn vader in de hoogtijdagen aan het einde van de jaren vijftig, de chef was van de Vespa-werkplaats in Den Haag. Ik kende de sterke punten van haar techniek, het vernuft en het gedrag van dit superontwerp met vliegtuigmotortje.
Luigi bleek een Vespa-fanaat te zijn, dit was een model uit 1970, een 150 cc. die opgevoerd was. We reden een houthakkerspad op naar boven. Het pad was met een dikke laag kastanjeschillen en bladeren bedekt eronder lagen grote platte keien die af toe hun kop op staken, het moest een deel van de oude pelgrimsweg, de Via Francigena, zijn. Het pad was tamelijk smal en lag dieper dan het bergachtige terrein erom heen. Het liep steil naar boven. Luigi racete de scooter bergop. Vele malen was de Vespa, door het lage zwaartepunt, niet goed over het pad te sturen en werden we bijna tegen de wal aan de ene kant gedrukt om dan weer met grote krachtsinspanning van Luigi, recht op de andere wal af te sturen. Ik had grote moeite om mij vast te houden maar kreeg er wel een lachkick van. Het was een achtbaan. Af en toe kwam de scooter aan de voorkant los van de grond en dreigden we achterover te slaan. Soms maakten we een sprong als we door een grote steen gelanceerd werden. Luigi bleef vaart houden omdat snelheid op deze steile en, door de vele bladeren, spekgladde bergweg, noodzakelijk was. Uiteindelijk hielden we stil, we waren aangekomen bij een klein huisje en stapten af.
‘Hier kwam ik als kind vaak met mijn oma en Irene. We namen dan brood mee en gingen paddenstoelen en kastanjes zoeken. Nu kom ik er vaak om even bij te komen van moeilijke dingen zoals gisteren bij Ornella. Ik heb soms wel twee van die gevallen per week.’ Hij wees op het huisje dat ‘Casone Filipe’ heette en vertelde: ‘Dit huis is gebouwd door een man die als zendeling in Afrika gewerkt heeft en hier ging wonen. Geen enkele schoolopleiding had ie gehad maar hij bouwde dit huis zelf en onderhield een gezin met vijf kinderen van de opbrengst van de grond en van het spelen van muziek bij feesten in Mulazzo. Hij was onze muzikant, een zeer begaafd man.’
Overal rond het huis en op de bomen hingen bordjes die uitnodigden tot het drinken van vers water dat eeuwig uit een pijp stroomde en het eten en slapen voor vermoeide reizigers in het kleine, gastvrije huisje. De pelgrims werden hier goed verzorgd.
Op de deur hingen vergeelde foto’s van de man en zijn gezin; hij was al zeker twintig jaar dood maar leefde voort in z’n huis en grond en natuurlijk in zijn vijf zonen die in de omgeving woonden. Luigi nam me mee naar wat ooit de moestuin was geweest waarvan een plattegrond aan een boom hing met daarop alle stukken land en hun opbrengsten. Sommige stukken werden meerdere keren per jaar van ander zaaigoed voorzien. De opbrengsten werden op de markt verkocht evenals de funghi porcini en de kastanjes en al het andere dat de natuur op deze berg gratis produceerde.
Wat Luigi mij wilde laten zien was het mooiste uitzicht op zijn dorp Mulazzo, dat er maar was. De zonderlinge bewoner had alle bomen op de berg, in een rechte lijn naar beneden, die het zicht op Mulazzo belemmerden, gekapt zodat je een vrij uitzicht op het, naar nu bleek, lang-gerekte dorp Mulazzo had. Er stond zelfs een stoel klaar voor passanten die de tijd en rust wilden nemen om van dit uitzicht te genieten.
Het geheel was met zorg en finesse uitgevoerd; als je er naar toe liep had je niets in de gaten omdat de berg dicht begroeid was met kastanjes maar zodra je bij de smalle corridor kwam dan zag je als door een verrekijker, Mulazzo als een klein medaillon in de diepte liggen. Dát wilde Luigi mij laten zien en dat was zeer de moeite waard.
We babbelden nog wat en zakten, nu een stuk rustiger, de berg af en reden door de straten van ons dorp die daar niet geschikt voor waren omdat het eigenlijk trappen met heel brede treden waren. We jumpten van trede naar trede om uiteindelijk voor onze voordeur uit te komen. ‘Ci vediamo domani,’ we zouden elkaar morgen zien bij de notaris. Luigi gaf gas en bonkte de resterende treden af.’
Meer lezen? Bestel Huizenjacht in Toscane dan via deze link bij bol.com.
Neem ook een kijkje op Ronalds blog over zijn leven in Lunigiana. Wie weet ga je er zelf ook wel door op huizenjacht in Toscane!
