Passie, paarden & parades – een terugblik op de Palio van 16 augustus 2016 (deel I)

Zodra de tufo op het Piazza del Campo ligt, verandert het normaal zo rustige en lieflijke Siena in een waar strijdtoneel. In de tien contrade (wijken) die deelnemen aan de Palio neemt de spanning toe. Onder de vrolijk wapperende vlaggen wordt er druk gespeculeerd. Wie zal deze Palio op zijn naam mogen schrijven?

Saskia is er dit keer van begin tot eind bij. Want hoewel het voor buitenstaanders wellicht lijkt te gaan om de negentig seconden die de paarden over het Piazza del Campo galopperen, weet Saskia na haar eerste Palio (van 16 augustus 2009, die werd gewonnen door de Contrada della Civetta, de wijk van de uil) dat de Palio zo veel meer is dan een paardenrace.

Vandaag en morgen laten we jullie meegenieten van de Palio dell’Assunta, die op 16 augustus 2016 werd gereden en die de geschiedenisboeken heeft gehaald als een unieke race met een uitzonderlijk resultaat…

È l’ora dei barberi!
Saskia: ‘Dit jaar zijn het de wijken Aquila (adelaar), Bruco (rups), Civetta (uil), Drago (draak), Giraffa (giraf), Leocorno (eenhoorn), Lupa (wolvin), Nicchio (schelp), Pantera (panter) en Tartuca (schildpad) die het tegen elkaar opnemen.

Als we op zaterdag 13 augustus aanschuiven voor het ontbijt bij bed & breakfast Paradiso numero 4, in de Contrada del Drago, is nog niet bekend welk paard voor welke contrada zal rijden. Terwijl we genieten van koffie, cantuccini en de krant, draven er 33 paarden over het Piazza del Campo. Tien van hen zullen worden geselecteerd en rond het middaguur via een loting worden toegewezen aan de wijken. È l’ora dei barberi!

Serena, die me sinds mijn studie aan de Scuola Leonardo da Vinci in Siena elk bezoek opnieuw meeneemt naar de mooiste en indrukwekkendste plekken van de stad, zorgt ervoor dat Gillian, Mark, Richard en ik een mooie plek hebben. Om exact één uur schettert er trompetgeschal over het plein, waarna er een oorverdovende stilte neerdaalt. Alle contradaioli (wijkbewoners) wachten in spanning af welk paard zal worden toegewezen aan welke contrada.

Dit keer zijn er tien sterke paarden geselecteerd, hetgeen de race bij voorbaat spannend maakt. Welke wijk welk paard mag meenemen naar de stal, is een kwestie van geluk. De tratta, de toewijzing van de paarden, gebeurt namelijk op basis van een loting. De burgemeester van Siena maakt de combinaties een voor een bekend, gevolgd door waanzinnig gejuich als de contradaioli blij zijn met hun paard – of een veelbetekenende stilte als men op een beter paard had gehoopt.

Dit jaar zijn vooral de wijken Drago, Aquila en Tartuca blij. De wijk Lupa laat zich echter het luidst horen. Deze wijk is uitzinnig van vreugde, aangezien ze Preziosa Penelope naar hun stal mogen leiden, het paard waarmee ze in juli de overwinning op hun naam schreven.

Terwijl elk paard door de barbaresco naar de stal wordt geleid, heerst er op de binnenplaats van het Palazzo Pubblico een bijna surreële stilte. De tufo wordt aangeveegd voor de paarden later die dag terugkeren, om een eerste proefronde op het plein af te leggen.

Terwijl wij bij Osteria del Castelvecchio in de Contrada della Tartuca aanschuiven voor een lunch in gezelschap van enthousiaste contradaioli, die na elke gang hun wijklied zingen, wordt er druk gespeculeerd welke fantino (ruiter) voor welke contrada zal gaan rijden.

De eerste prova
’s Avonds om 19.00 uur komen de paarden en hun ruiters voor het eerst in actie. Tijdens de eerste prova, proefronde, gaat het er eigenlijk niet om wie als eerste over de finish komt. De prove zijn vooral bedoeld om je kansen in te schatten: wat is de tactiek van elke ruiter, wat zijn de sterke en zwakke punten van elk paard? Het gaat niet om winnen, maar om het aftasten van de andere ruiters en hun paarden. Ook is zo’n prova een uitgelezen gelegenheid om nieuwe, onervaren paarden te laten wennen aan het parcours.

Wij kijken tussen de contradaioli van Aquila. De prova wordt echter gewonnen door een van de andere vliegende totemdieren. De Contrada della Civetta schrijft deze eerste prova op haar naam, met Valter Pusceddu (bijgenaamd Bighino) op Porto Alabe.

Na de prova brengt elke contrada het paard weer terug naar de stal. Het paard wordt – net als de ruiter – tot aan de Palio 24 uur per dag bewaakt, om te zorgen dat er niks kan gebeuren. Het paard is namelijk het kostbaarste bezit van de wijk; mocht een paard ziek worden of geblesseerd raken, dan kan het niet worden vervangen en is de wijk uitgeschakeld van de Palio.

Als het paard naar de stal wordt geleid, wordt er luid gezongen. Met name bij de wijken Tartuca, Aquila, Lupa en Drago voel je de hoop, de energie, de euforie die het paard wellicht gaat brengen.

Maar ook in de andere contrade voel je dat er veel op het spel staat. Het gaat namelijk niet alleen om het winnen van de race. Vaak is het bijvoorbeeld veel belangrijker dat je vijand níét wint. Zo doet de wijk Valdimontone (met een ram als symbool) dit keer niet mee, maar kijken ze net zo fanatiek als de andere wijken – omdat ze absoluut niet willen dat Nicchio deze Palio zal winnen. Hetzelfde geldt voor de wijk Istrice (stekelvarken), die haar grootste vijand Lupa in juli al zag winnen.

Van de wijken die dit keer deelnemen, zijn Civetta en Leocorno twee gezworen vijanden. Nog heftiger is de stemming in de wijken Aquila en Pantera. Aquila heeft een zeer goede kans om te winnen, hetgeen de inwoners van Pantera een flinke doorn in het oog is. Aquila is bovendien de nonna, oma, van alle deelnemende contrade. Dat betekent dat ze het langst niet gewonnen hebben. Een extra motivatie voor de adelaar om hoog te vliegen dit keer!

La Tartuca – een van de grote favorieten
Na de tweede prova, zondagochtend vroeg, verkennen we onder leiding van gids Roberta de Contrada della Tartuca in Castelvecchio, het oudste gedeelte van Siena.

We bezoeken allereerst de kerk, waar het paard van Tartuca, Mississippi, voor de Palio van start gaat gezegend zal worden.

Daarna bewonderen we in het kleine maar prachtige museum van de contrada de eerder gewonnen Palii (vaandels), met onder meer een Palio naar ontwerp van Botero en een prachtig blauw en goed gekleurde Palio van Mitoraj.

(let op de kleine schildpadjes op de deur!)fragmenten van gewonnen Palii uit de zeventiende & achttiende eeuw

Bellissimo zijn ook de historische kostuums, met schildpadden waar je maar kijkt…

Bij de fontein van Tartuca, waar de nieuwe contradaioli worden gedoopt, geven vlaggen aan dat we op een drielandenpunt staan. Om de hoek betreden we het domein van de adelaar, aan de overkant van de straat wacht Onda (de wijk van de golf, met een dolfijn als symbool). Hoewel deze wijk dit keer niet meedoet, heerst ook hier een drukte van belang.

Op straat worden lange tafels klaargezet. Want ook al doe je niet mee aan de Palio, je doet wel mee aan alle festiviteiten eromheen. De wijkbewoners eten gezamenlijk, sluiten weddenschappen af op wie er zal winnen en hopen dat dit een van de bevriende wijken is. Bij de contradaioli van Onda is Tartuca de grote favoriet…

Wij schuiven niet aan bij de contradaioli van Onda, maar eten in een van onze favoriete restaurantjes in deze wijk: La Taverna di San Giuseppe.

Sfeer proeven in de verschillende wijken
Na de lunch proeven we de sfeer in een aantal andere wijken. In de Contrada della Chioccola is de spanning om te snijden. Tartuca is hun grootste vijand. Met een goede kans om te winnen is er voor de slakken niet veel meer te doen dan grimmig hopen op een nadelige startpositie voor de schildpad.

Pantera houdt zich rustig. Ze hebben een vrij onervaren paard, dat weliswaar elke prova beter presteert maar dat nog altijd in de schaduw staat van het paard van Aquila. Bovendien rijdt de ervaren Tittìa, een half-Sardijnse, half-Duitse coryfee, voor Aquila. Dat zou wel eens een gouden combinatie kunnen zijn…

Daarna vervolgen we onze tocht langs de totemdieren van de verschillende wijken. We wandelen onder andere door Torre (met als symbool een olifant die een toren torst), waar de sfeer ontspannen is omdat zowel deze wijk als de twee grote vijanden Oca (gans) en Onda niet meedoen deze keer.

In Nicchio, Giraffa en Leocorno is dat anders. Hier heerst veel meer bedrijvigheid en voel je de spanning. Zal een van deze wijken over een paar dagen de overwinning vieren?’

Meer weten over de Palio?
Een prachtige voorbereiding voor een bezoek aan deze paardenrace is de documentaire Palio van Cosima Spender.

Op Ciao tutti schreven we eerder ‘Hoe overleef ik de Palio in Siena’ en ‘De Palio – een handleiding voor niet-Sienezen’. Alle contrade met hun bijbehorende dieren en fonteinen ontdek je – ook buiten de Palio-periode – met onze City Walk Siena – stad vol paarden & passie.

Zelf de Palio beleven?
PalioTours biedt mooie arrangementen aan. Deze organisatie is opgericht door de Amerikaan Stan Douglas, die sinds 1999 speciale reizen naar de Palio organiseert nadat hij na een bezoek aan de stad werd gegrepen door het bijzondere karakter en de passie die rondom dit evenement leeft.

Door Stans contacten kun je de Palio op een bijzondere manier beleven, vanuit een van de ramen van de palazzi aan het Piazza del Campo – met het beste zicht op wat er op het plein gebeurt. Ook kun je op de vooravond van de race een diner bijwonen in een van de contrade, het beste moment om de onderlinge saamhorigheid en de spanning te ervaren.