Mascalucia: een vergeten dorpje op de flanken van de Etna

‘Non conosco nulla di più bello ed insieme originale, movimentario, fertile e selvaggio della strada che porta da Catania a Nicolosi, attraversando, volta a volta, distese di sabbia, oasi di aranceti, fiumi di lava, appezzamenti di colture, muraglie di basalto…’

‘Ik ken niets mooiers en tegelijk origineler, levendiger, vruchtbaarder en wilder dan de weg die leidt van Catania naar Nicolosi, met onderweg stukken zand, oasen van sinaasappelbomen, rivieren van lava, percelen vol gewassen, muren van basalt,’ zo schreef Alexandre Dumas in 1860. Precies langs deze verstopte idyllische weg ligt Mascalucia, een vergeten dorp op de rug van de Etna.

Hoewel veel toeristen op Sicilië een bezoek brengen aan de Etna, wordt maar zelden een stop gemaakt in Mascalucia. Het voordeel daarvan is, zo merken we al snel wanneer we samen met onze gidsen Nino en Orazio door de rustige dorpsstraatjes wandelen, dat je hier nog het authentieke Sicilië vindt. Geen restaurants met een tourist menu, geen drommen mensen; enkel dorpsbewoners en het kleurrijke, filmische decor van het Siciliaanse dorp.

Het dorp is niet groot, maar omdat we op Italiaans tempo door de straatjes wandelen, zijn we er een hele middag zoet. Het tempo gaat nog wat verder achteruit als we Francesco tegenkomen, een oude dorpsbewoner die wordt voorgesteld als de enige échte guido storico (historische gids) in deze omgeving.

Hij vraagt vriendelijk of hij een stukje met ons op mag lopen. Het draait erop uit dat hij niet alleen de hele middag blijft, maar ons ook continu de oren van het hoofd kletst over alles wat we onderweg tegenkomen. Francesco weet veel en wat voor de rest van ons groepje geschiedenis is, is voor hem soms zelfs nog jeugdherinnering.

De wandeling bestaat uit een parcours van voornamelijk de volgende straten: Via Etnea, Via Santa Lucia, Via Amantia en Via Soprarie. Een mooi startpunt (en eindpunt) van de wandeling vormt de Via Etnea, met de twee belangrijkste kerken van Mascalucia, waaronder de chiesa madre gewijd aan Santa Maria della Consolazione.

Met een gids als Francesco ontdekken we al snel dat Mascalucia een rijke geschiedenis heeft. Het dorp ontstond al in de veertiende eeuw en breidde zich in de loop der eeuwen langzaam uit. De bijnaam, il paese dei 100 palmenti, dankt Mascalucia aan een fenomeen dat je pas kunt zien wanneer je een kijkje neemt binnen in de dorpswoningen – of hier en daar door een raampje gluurt, zoals wij deden. Daar zitten inderdaad talloze, soms eeuwenoude palmenti verstopt; grote druivenpersen waarmee de oogst van het omringende land tot most werd geperst.

De prachtige, in zachtgele en roze stenen opgetrokken kerken maken indruk, maar ook de verlaten steegjes zijn een lust voor het oog. De muren hebben vrolijke kleuren en we komen talloze bijzondere huizen, poortjes en bogen tegen, steeds in diezelfde zwarte steensoort die je eraan herinnert dat de Etna altijd dichtbij is. We zien ook een wijngaard bij een voormalige aristocratische villa, midden in het dorp, en struikelen over een prachtige serie street art.

We sluiten de dag af met een bezoek aan Agriturismo Villa Trinità, waar de familie Bonajuto al minstens acht generaties lang de eigenaar van is. De familie Bonajuto kan zich beroepen op een lange en voorname geschiedenis: ze stammen af van de adellijke Spaanse Bonajuto’s, die al in de veertiende eeuw naar Sicilië kwamen.

De villa zelf werd gebouwd in 1609, en is een prachtig voorbeeld van een Siciliaanse aristocratische villa van weleer. Hier zouden we wel willen blijven, maar de volgende ontdekking wacht op ons. Daarover vanmiddag meer!