Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Grado – ‘eiland van de zon’ tussen Venetië en Trieste

Tussen Venetië en Trieste, in een lagune vol pittoreske eilandjes, ligt de nog onontdekte badplaats Grado. De stad in de regio Friuli-Venezia Giulia vormt op zichzelf een eiland en wordt door de inwoners ook wel Isola del Sole (‘eiland van de zon’) genoemd.

Grado-Friuli-Venezia-Giulia-5Haven-Grado

Een groot deel van Grado is rondom de haven gebouwd. Dit pittoreske gebied vol met vissersboten is voor toeristen de bruisende entree van de stad. Al flanerend kun je er een kijkje nemen in de wereld van de visserij.

Grado-Friuli-Venezia-Giulia-8

De lange wandelpaden langs de zee en de boulevard zijn perfect voor een mooie wandeling langs de kust, met geweldig uitzicht op Trieste en Slovenië aan de overkant van de baai.

boulevard-Grado

Naar het strand van Grado

De stranden van Grado zijn heel kindvriendelijk. De straten waar auto’s mogen rijden zijn ver verwijderd van het strand, er staat een hek tussen de boulevard en de straat en het zeewater is ondiep.

Voor de hondenliefhebbers zijn er ook speciale stranden ingericht: Spiaggia Lido di Fido en Spiaggia di Snoopy. Hier zijn honden het hele jaar door welkom.

Grado-Friuli-Venezia-Giulia-6

Verken de lagune van Grado

Zin om de lagune van Grado per boot te verkennen? Tijdens de boottocht kun je kennismaken met de serene omgeving en de grote diversiteit aan vogels en, naast Isola di Anfora, een van de tientallen eilandjes bezoeken die worden onderbroken door kanalen, smalle riviertjes en kreken.

De lagune heeft in het verleden veel betekend voor Grado en is nog steeds een belangrijk onderdeel van de gemeenschap. Vroeger werden de eilanden in de lagune bewoond door vissers met hun families. Ze leefden in casoni, huisjes gemaakt van materialen uit de lagune, zoals leem en stro. De eerste casoni werden al gebouwd rond het jaar 450, door vluchtelingen van het vasteland. De visserij was het enige waarmee men brood kon verdienen.

De eilanders gingen slechts een aantal dagen per jaar naar Grado, bijvoorbeeld op de eerste zondag van juli voor Perdon di Barbana, een religieuze processie van de Gradesi naar het eiland Barbana waarbij om vergeving gevraagd wordt aan La Madonna di Barbana.

Barbana-GradoBarbana

Toen de visserij steeds minder opbracht, vond een migratie naar Grado plaats. Een groot gedeelte van de eilanden is nog altijd onbewoond, maar op Isola di Barbana wonen nog enkele monniken. Vandaag de dag is de lagune van Grado een toevluchtsoord voor rustliefhebbers.

lagune-Grado

Met de komst van Ai Ciodi van de familie Tognon heeft Grado het eerste hotel van heel Europa dat verspreid over een lagune ligt. De oorspronkelijke casoni zijn opgeknapt, mét behoud van het originele karakter. Zodoende zijn er nu acht unieke plekken, verspreid over acht eilanden, met in totaal vijftig bedden.

De huisjes van de albergo diffuso zijn geschikt voor gezelschappen van zes tot twaalf personen en voorzien van alle comfort: airconditioning, televisie, satelliet, verwarming en zonnepanelen. De entree is altijd op het westen geplaatst, om de huisjes te beschermen tegen de wind uit het oosten.

Laguna-Oro-resort-Grado (1)Laguna-Oro-resort-Grado (2)foto’s: Ai Ciodi

Natuurliefhebbers die graag ver van het stadslawaai zijn, in een prachtig kleurrijke omgeving, zijn hier aan het juiste adres. Ai Ciodi is uitermate geschikt voor milieubewuste toeristen die een speciale accommodatie zoeken.

Omdat elk eiland haar eigen bijzonderheden heeft, helpt een centrale receptie met het vaststellen van je wensen. Zo liggen Valle del Moro en Valle Panera Rio d’Ara op heel korte afstand van Grado en kun je vanaf Valle Ghebo Vacche en Valle Tirelli makkelijk zelf met de boot het water op. Ga bijvoorbeeld vissen of breng een bezoek aan Isola di Barbana.

lagune-Grado (2)foto’s: Ai Ciodi

De familie Tognon runt naast de albergo diffuso Ai Ciodi ook Trattoria Ai Ciodi op Isola di Anfora. Hier worden typische gerechten uit Grado geserveerd, met vis die dagelijks vers wordt gevangen door chef-kok Mauro en zijn zonen Piero en Cristiano.

Je proeft dat ze er verstand van hebben: de vis is fluweelzacht en precies goed gegaard. Als je durft, kun je ook de Grappa della Laguna proberen: grappa gemaakt van het lokale plantje santonico dat groeit in de lagune. Het restaurant is heel klein en populair, dus zorg dat je tijdig reserveert.

foto: Trattoria Ai Ciodi

Nog een culinaire tip: elk jaar staan tijdens de eerste week van september de ongerepte schoonheid van de lagune en haar typische producten in de belangstelling tijdens Laguna Golosa.

Verken het historisch centrum van Grado

Behalve spiaggia e mare, strand en zee, zijn er nog heel veel andere schatten te bewonderen in dit oude stadje. Il castrum Gradese, het oude centrum, staat bekend om zijn smalle steegjes, roerige piazze en vele restaurantjes.

Grado-Friuli-Venezia-Giulia

Let ook op de schuin aflopende muren, die noodzakelijk waren omdat er geen funderingen gelegd konden worden. Van de opgravingen van het vroegere badhuis loop je naar het oudste huis van Grado, gelegen op het Piazza Biagio Marin. Tegenwoordig wordt een deel van dit huis gebruikt als expositieruimte.

Basilica

Op hetzelfde plein zijn opgravingen te zien van de voormalige basiliek van Grado. De plek waar de doopkapel ooit stond, is gemarkeerd met een achthoekige patroon in de tegels.

Je dag in Grado begint met een typisch Italiaans ontbijt. Bar Bomben (Riva Campero 10) serveert caffè e cornetto, een espresso (of cappuccino) met een zoet croissantje. Het is een typisch Italiaanse bar, een tikkeltje chaotisch maar met een geweldige sfeer.

Luister naar de dagelijkse praat van de Gradesi terwijl je plannen maakt voor de rest van de dag. Vanaf het kleine terras heb je uitzicht op de bedrijvigheid in de haven.

Proef in Grado zeker ook een stukje gubana. Dit zoete brood, de lokale specialiteit, lijkt wat op panettone en is gevuld met noten, rozijnen, pijnboompitten, suiker, cognac en citroenschil.

De lekkerste restaurants in Grado

Trek gekregen van al het slenteren? Tavernetta all’Androna (Calle Porta Piccola 6) staat bekend als het beste restaurant van Grado. Het serveert dan ook de beste visgerechten van de stad. De geweldige locatie draagt bij aan de luxe sfeer die in dit restaurant heerst.

Stel je een zonnige dag voor, waarop je neerstrijkt op een authentiek Italiaans binnenplaatsje, aan tafels met wit linnen, beschut door parasols, waarop de heerlijkste gerechten worden geserveerd. Genieten!

foto’s: Tavernetta all’Androna

Vlak bij Tavernetta All’Androna ligt Ristorante Da Ovidio (Via Marina 36), dat is aangesloten bij I Ristoranti del Castrum, een samenwerking van een aantal restaurants in het historisch centrum van Grado. Een gezellige plek met een bevlogen eigenaar; alweer de vierde generatie van de familie die dit restaurant bestiert.

Probeer hier zeker de antipasti van vis, een geweldige introductie van de kookkunsten van de chef. Hij serveert vooral il pesce azzurro, die ver van de kustlijn maar niet in de diepe zee leeft.

Als hoofdgerecht is de boreto een echte aanrader. Dit lokale gerecht was vroeger dagelijkse kost voor de vissers in de lagune en bestaat uit een vissoort naar keuze in een dikke saus gemaakt van slechts enkele basisingrediënten: olijfolie, bloem, knoflook, zout en peper. Het wordt vaak geserveerd met polenta.

Leuk extraatje: op elke tafel van I Ristoranti del Castrum ligt een boekje met uitleg over de restaurants, de streekgerechten en vele recepten om het thuis na te kunnen maken.

Ook Ristorante Alla Pace (Piazza Duca d’Aosta 20) behoort tot I Ristoranti del Castrum. Het is een sfeervol restaurant in de karakteristieke binnenstad. Behalve visgerechten serveren ze ook pizza’s, zoals de Pizza Doge met crudo di Sauris, rauwe ham uit het nabijgelegen Sauris, fior di latte, mozzarella van koemelk, en truffelolie. Ze serveren enkel wijnen uit Friuli.

foto’s: Ristorante Alla Pace

Op hetzelfde plein, het Piazza Duca d’Aosta, biedt een overdekte markt elke dag Italiaanse kazen, vleeswaren, vis, fruit en groente.

Neem in dezelfde buurt ook een kijkje in het atelier van kunstenaar Dino Facchinetti (Calle Corbatto 12). Hij vertelt je graag vol passie over zijn werk als kunstenaar en over kunst in het algemeen.

Een groot deel van Grado is rondom de haven gebouwd. Dit pittoreske gebied vol met vissersboten is voor toeristen de bruisende entree van de stad. Al flanerend kun je er een kijkje nemen in de wereld van de visserij, maar ook daar kun je natuurlijk aanschuiven voor een heerlijke maaltijd op basis van de vis die zojuist gevangen is.

Liefhebbers zijn aan het goede adres bij Zero Miglia (Riva Dandolo 22), aan het einde van de havenarm, naast de visafslag. Waar eerdergenoemde restaurants wat traditionelere gerechten serveren, zie je bij Zero Miglia een duidelijke moderne invloed en kunstig opgemaakte borden.

Voor een schappelijke prijs kun je hier de lekkerste visgerechten proeven. Het terras van dit restaurant ligt op een rustige, zonnige plek aan het water.

Voor toe trakteer je jezelf op een lekker ijsje. Bij L’Isola dei Sapori (Via Marina 13) vind je een ruime keuze aan klassieke smaken als chocolade, citroen, aardbei, caffè, hazelnoot en yoghurt-amarenen. Ook kun je hier terecht voor ijsjes op een stokje en ijstaarten.

Bijzondere smaken vind je iets verderop bij Gelateria Antoniazzi (Via Dante Alighieri 23). Denk aan sinaasappel-gember, peer-ricotta-kaneel, perzik-basilicum en aardbei-balsamico. Deze gelateria ligt dichtbij het strand en is dus ideaal voor een kleine pauze tijdens een dagje strand.

foto’s: Gelateria Antoniazzi

Toegangspoort tot Aquileia

Tijdens het Romeinse Rijk was havenstad Grado de toegangspoort tot Aquileia, in die tijd een belangrijke stad. Na een roerige tijd waarin veel mensen van Aquileia naar Grado vluchtten, viel Grado aan het begin van de negentiende eeuw in handen van de Oostenrijkers. Na de Eerste Wereldoorlog behoorde Grado weer tot Italiaans grondgebied, maar de Oostenrijkers spelen nog steeds een belangrijke rol in het huidige Grado.

Grado-Friuli-Venezia-Giulia-2

In de achttiende eeuw was Grado heel populair bij de bevolking van het Habsburgse Rijk. In 1892 werd er in de stad een badhuis en een spa opgericht door de Oostenrijkse keizer. Zo ontstond de ‘Oostenrijkse rivièra’.

Kunstenaar Jozef Maria Auchentaller maakte een advertentie voor de stad, waarop onder andere zijn vrouw Emma Auchentaller te zien is. De jonge vrouwen op het doek inspireerden de Oostenrijkers om op het strand van Grado neer te strijken: het begin van het toerisme in Grado.

Grado-Friuli-Venezia-Giulia-3Grado-Friuli-Venezia-Giulia-4

In de omgeving van Grado biedt het uitgebreide netwerk aan fietspaden de kans om allerlei moois per fiets te verkennen. Kies bijvoorbeeld voor ‘Tussen de lagune en de zee’, een natuurlijke route van ruim dertig kilometer waarbij je door twee natuurreservaten fietst.

Wil je graag de stad Aquileia bezoeken, dan is de ‘Weg van amber’ (zesendertig kilometer) een aanrader. Deze route is de ideale combinatie van natuur en historie – eenmaal tussen de ruïnes van Aquileia waan je je bijna in Rome…

Natuurliefhebbers kunnen hun hart ophalen in Valle Cavanata. Dit natuurreservaat is het gehele jaar open en kan ook per fiets ontdekt worden. Bijzonder in dit gebied is de grote variëteit aan vogels, je vindt er ongeveer tweehonderdzeventig soorten. Op de speciale observatiepunten kun je ze bewonderen zonder ze te storen. In het bezoekerscentrum kun je documentaires kijken over het park.

Valle-Cavanata foto’s: Riserva Naturale Valle Cavanata

Je kunt er ook voor kiezen om je benen wat rust te geven. Lekker ontspannen kan bijvoorbeeld bij de thermale baden, vroeger een populaire plek onder de welgestelden uit het Habsburgse Rijk. Al sinds het begin van de negentiende eeuw kwamen zij naar Grado voor de zee en de baden.

Bij Terme Marine di Grado vind je verschillende, waaronder twee die met zeewater gevuld zijn. De thermen staan verder bekend om hun thalassotherapie waarbij behandelingen worden gegeven met zeewater en algen.

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

5 reacties

  1. De eigenaars van onze Agriturismo in Cividale hebben ons naar Grado gestuurd. We waren aangenaam verrast.
    Prachtige zee en mooi historisch centrum.
    Vnl Italianen…
    Zijn er nog zulke pooie plekjes in Friuli?

  2. Zeker, zie https://ciaotutti.nl/reizen-door-italie/friuli-venezia-giulia/ voor al onze tips.
    Ook leuk (artikel volgt nog): een kanotocht op de Natisone (bij Cividale) via Wildvalley en naar de waterval Fontanone di Goriuda.
    Veel plezier!

  3. Grado en omgeving zijn zeer de moeite waard! Wij hebben het geluk dat onze dochter getrouwd is in een Italiaanse familie met een tweetal huizen in Grado! wij komen er graag en genieten van de wijnen en het eten; Acquileia is heel bijzonder met de mozaïeken vloer in de kerk ( mooier dan Pompeii!) en de diverse opgravingen. Zoals de lokale mensen zeggen: we hoeven maar een schep in de grond te steken en er is weer een vondst! De Oostenrijkse invloed is nog vrij groot; de beau monde uit Wenen vertoeft graag in Grado en je kunt er ook haast overal in t Duits terecht. Veel goede restaurants met als top: Trattoria Da Nando in Mortegliano! half uurtje van Grado maar echt t ritje waard. Nando heeft de bruiloft van onze dochter verzorgd ( 200 couverts) en het was “out of this world” Komende zomer weer naar Grado voor een maand en nemen nu de fietsen mee!

  4. Hebben jullie n tip voor n leuke camping in de buurt van Grado?

  5. Ciao Dion,
    helaas kunnen we je daar niet aan helpen, wij logeerden daar niet op een camping…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *