Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Het derde deel van onze tour langs bijzondere artigiani brengt ons bij een drietal kleurrijke keramiekkunstenaars. Ieder met een eigen specialiteit, maar allemaal even kundig, gastvrij en gepassioneerd.
Paul: ‘Van Fabriano zoeven we door de glooiende heuvels van Le Marche, waar het al uitbundig lente is. Onze bestemming is het landgoed van keramiekkunstenaar Daniele Giombi, in het landelijke dorpje Fratte Rosa. De schitterende tuin nodigt direct uit tot het maken van foto’s, met dank aan de prachtige terracotta potten die meteen duidelijk maken wat de passie van de eigenaar van het landgoed is.
Terracottatovenaar Daniele Giombi
Al sinds honderden jaren vind je in en om Fratte Rosa veel pottenbakkers. Ze toveren de mooiste terracotta voorwerpen tevoorschijn, die ook wel de Cocci di Fratte Rosa (‘scherven van Fratte Rosa’) worden genoemd. Daniele zet deze traditie nog altijd voort en wil de terracottakunst graag overbrengen op de volgende generatie.
Samen met zijn familie vertoeft Daniele het hele jaar door op deze aangename, serene plek. Binnen dit knusse familiebedrijfje vindt hij de rust en de inspiratie voor zijn creatieve energie, die hij nodig heeft om uit de hompen klei iets moois te maken. Al dertig jaar (vanaf zijn veertiende!) gaat hij dag in, dag uit gepassioneerd aan de slag.
Daniele: ’De kleinere potten maak ik zonder problemen maar de grootste potten zijn nog altijd moeilijk om te maken. Het duurt erg lang voordat je die techniek onder de knie hebt en het is elke keer weer een uitdaging.’
Uiteraard mocht ik zelf ook aan de slag. Hoewel het er erg gemakkelijk uit ziet, valt het nog niet mee om er iets van te maken. Van de flinke homp klei waar ik mee begon, blijft op het einde nog maar net genoeg over om een vaasje te maken.
Door de jaren heen heeft Daniele zijn vaardigheden ontwikkeld en geperfectioneerd. Hij is nu een van de beste en meest gerespecteerde pottenbakkers uit de omgeving. Ondanks zijn nog redelijk jonge leeftijd heeft hij in de loop der jaren al heel wat belangrijke opdrachten ontvangen. Sommige van zijn werken zijn zelfs te vinden in het keramiekmuseum van Fratte Rosa.
Op deze schitterende plek kun je ook workshops volgen, waarbij Daniele je de fijne kneepjes van het vak leert en je de traditionele manier van draaien en bakken bijbrengt. Eenmaal uit de oven beschilder je je creatie in de kleuren die jij het mooist vindt en bedenk je alvast een plek waar je kunstwerk mag schitteren.’
Keramiekkunstenaar Giampietro Rampini
Ook Gubbio staat al eeuwen bekend om het artistieke keramiek, dat vanaf de veertiende eeuw zijn oorsprong vond in de Arabische wereld. Een van de kunstigste voortzetters van deze traditie is Giampietro Rampini, maar ook Antonio Rossi tovert in zijn kleine Laboratorio Buccheri de mooiste keramieken kunstwerken tevoorschijn.
Paul: ‘In de werkplaats in Gubbio is de traditionele techniek van het maken en het decoreren van keramiek, samen met de liefde voor het vak, doorgegeven van vader op zoon Rampini. Hier wordt niet zomaar keramiek gemaakt en beschilderd, nee, hier vertelt elk stuk keramiek zijn eigen verhaal.
Met een vriendelijk glimlach opent Giampietro zijn winkel voor ons, die vol staat met de keramieken creaties van de familie Rampini en tegelijk dienst doet als atelier.
Vader Pietro Rampini (1922-1997) was een zeer getalenteerde tekenaar. Na zijn studie in Gubbio en Florence besloot hij, na een aantal omzwervingen, zijn leven te wijden aan keramiek. Bepaalde thema’s komen regelmatig terug in zijn werk: (de historie van) Gubbio, middeleeuwse miniaturen, natuur en de heiligen die in Umbrië worden vereerd.
In de jaren zeventig nam Giampietro de zaak over. Hij vertoefde al sinds zijn jeugd tussen de klei en kwasten. Vader Pietro legde zich vervolgens toe op de speciale glanstechniek, die werd geïntroduceerd door Mastro Giorgio. Deze techniek geeft het keramiek een uiterst geraffineerde metalen reflectie.
Giampietro vertelt ons een aangrijpend verhaal: ‘Ook mijn zoon Francesco zou in de voetsporen van zijn opa treden. Drie jaar geleden kwam hij helaas om bij een auto-ongeluk. Hij wilde dolgraag de familietraditie voortzetten, maar het mocht niet zo zijn.
Een van zijn laatste ideeën was om keramieken kerstballen te maken, om de grote kerstboom die elk jaar tegen de helling van de Monte Ingino wordt opgetuigd mee te versieren. Het keramiek moest echter flinterdun zijn, om de ballen niet te zwaar te maken. Na veel experimenteren is ons dat gelukt. Inmiddels zijn de kerstballen handmatig in productie genomen. Een prachtig eerbetoon aan Francesco!’
Pottenbakker Antonio Rossi
Antonio Rossi runt zijn kleine Laboratorio Buccheri in hartje Gubbio. Zijn vader begon op deze plek in 1932 zijn bucchero, een traditionele pottenbakkerij. Nadat hij in de jaren dertig afgestudeerd was aan de Academie voor fijne kunst in Perugia, besloot hij de techniek, die hij op zijn beurt had afgekeken van professor Polidoro Benveduti, te verfijnen.
Paul: ‘Antonio experimenteerde er net zo lang op los tot hij de perfecte formule had gevonden. De kleine Antonio groeide op in de pottenbakkerij en leerde zo het vak van zijn vader. Bucchero staat ook voor zwart keramiek, dat een Etruskische oorsprong zou hebben. Antonio is voortdurend op zoek naar nieuwe vormen en aangepaste technieken. Hij legt ons uit hoe hij te werk gaat.
Antonio: ‘Allereerst moet de keramiek volledig glad zijn en ontdaan zijn van zelfs de kleinste oneffenheden. Vervolgens gaan we daar met een vochtige doek overheen zodat er een mooie, grijze glans op het keramiek komt. Direct erna gaan we met een speciale houten spatel het oppervlak zijn definitieve structuur geven, dat noemen we de brunitura-techniek.
Ter decoratie graveren we er iets dieper liggende lijnen in, die met goudverf ingekleurd en ‘opgevuld’ worden. Het geheel wordt vervolgens compleet met kranten ingepakt en in een groot metalen vat gezet. Dat vat wordt helemaal vol geschept met houtskool en met een deksel luchtdicht afgesloten, zodat er geen zuurstof meer naar binnen kan. Dan gaat het twaalf uur lang een speciale oven, bij een temperatuur van negenhonderd graden.
Het papier verbrandt uiteraard maar de keramiek is dan door en door zwart, ook aan de binnenkant. De gouden verf laat alleen een metaal achter, dat zich op het keramiek hecht en het een mooie metal look geeft. Het resultaat is een door en door zwarte pot die een prachtig glad effect heeft.’
Slechts veertig procent van de potten en schalen overleeft deze behandeling en alleen deze kunnen gebruikt worden voor de verkoop. Het kwaliteitsniveau is hoog, wat in binnen- en buitenland enorm gewaardeerd wordt. Ter gelegenheid van het vijfhonderdjarig bestaan van de Verenigde Staten van Amerika werd Antonio zelfs gevraagd om zijn werk te exposeren in New York…’
Wil je ook een van deze kunstenaars bezoeken, hun verhalen horen en de geheimen van hun vak leren? Neem dan een kijkje op de website van Italian Stories, waar je ook direct een bezoek/workshop kunt boeken.
