Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Was Michelangelo een amateur? Natuurlijk niet, zo zeggen jullie nu vast allemaal. Uiteraard dacht de beeldhouwer, schilder, dichter en architect er zelf ook zo over. Dat bleek wel uit het feit dat hij in grote woede ontstak toen iemand zijn prachtige Pietà, te bewonderen in de Sint-Pieter in Rome, toeschreef aan een andere beeldhouwer.
Michelangelo liet deze belediging niet op zich zitten. Hij liet zich insluiten in de Sint-Pieter om zijn naam in het sjerp van Maria te beitelen, zodat voor eens en voor altijd duidelijk was dat hij dit beeld uit het marmer tevoorschijn had weten te toveren. Hij vond het onbegrijpelijk dat iemand hem vergeleek met een ‘amateur’.
Nu lezen we op het sjerp: Michael Angelus Bonarotus Florent Facibat, zodat nooit vergeten wordt wie verantwoordelijk is voor dit kunstwerk. Het is overigens het enige werk van Michelangelo dat de kunstenaar signeerde; een in meerdere opzichten uniek beeld dus.
In de Sint Pieter is zoveel moois te zien, dat je vaak niet genoeg tijd neemt om alle details van Michelangelo’s Pietà in je op te nemen. Toch loont dit de moeite, want het beeld van Maria en haar zoon is ongeëvenaard mooi.
Nog mooier wordt het als je weet dat Michelangelo dit beeld maakte toen hij nog geen vijfentwintig jaar oud was. In 1498 tekende hij het contract voor deze opdracht, een wens van de Franse kardinaal Jean Bilheres de Lagraulas. In dit contract lezen we dat Michelangelo ‘een geklede maagd’ moest maken, ‘die de gestorven Christus in haar armen houdt – met het formaat van een echt mens’.
De afmetingen van het marmeren beeld bedragen dan ook honderdvierenzeventig bij honderdvijfennegentig centimeter. Volgens het contract moest het beeld binnen een jaar klaar zijn; de kosten mochten niet meer zijn dan vierhonderdvijftig gouden dukaten.
Michelangelo toog zelf naar Carrara om het blok marmer uit te kiezen waarmee hij aan de slag zou gaan, zoals hij meestal deed. Het beeld dat hij wilde gaan maken, zag hij als het ware al in het marmer zitten. Hij hoefde het dan alleen nog maar te ‘bevrijden’, een aanzienlijke klus waar hij keer op keer in slaagde.
Ook nu weer wist Michelangelo uit het koude marmer een bijzondere warmte tevoorschijn te halen. Hoewel er wel wat kritiek was op het feit dat hij Maria als een jonge vrouw had afgebeeld, met een jong, lieflijk gezicht, kon niemand de schoonheid van het geheel ontkennen.
Michelangelo antwoordde zelf overigens op de kritiek door te benadrukken dat ‘Maria door haar maagdelijkheid en reinheid haar jeugdige verschijning behoudt; dit is de enige manier waarop ik haar puurheid uit kan beelden’. Ook Jezus kreeg een sereen gezicht, waarop de tekenen van zijn lijdensweg niet zijn af te lezen.
Zoals Vasari het omschreef in zijn biografie over Michelangelo in Le Vite:
‘Geen dode kan meer op een dode lijken dan deze gestalte
en toch zijn alle ledematen van zeldzame schoonheid.
Oneindig mild is de uitdrukking op het gelaat,
zo kunstig als het aderstelsel onder de huid is weergegeven.
Men blijft zich verbazen over hoe de hand van de kunstenaar
zo een goddelijke schoonheid kan scheppen.’
Het beeld staat nu overigens achter een glazen wand – helaas, want dat betekent dat je door de weerspiegeling niet altijd alle details even goed kunt zien. Die glazen wand is geplaatst in 1972, nadat een bezoeker van de kerk het werk met een hamer te lijf ging. Het beeld kon gelukkig worden gerestaureerd, maar men wil dit risico niet meer lopen. Het enige gesigneerde beeld van Michelangelo moet natuurlijk goed beschermd worden!
