Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Botticelli’s hemelse tekeningen voor Dantes ‘Divina Commedia’

Ben je een bewonderaar van Botticelli? Dan mag je zeker de tentoonstelling Botticelli and Treasures from the Hamilton Collection in The Courtauld Gallery in Londen (die wordt georganiseerd in samenwerking met het Kupferstichkabinett in Berlijn) niet missen.

Botticelli-Courtauld-Gallery-Londen (1)

Tijdens deze tentoonstelling zijn dertig pentekeningen te zien die Sandro Botticelli maakte als illustratie bij Dantes Divina Commedia. Uniek, want deze tekeningen worden zelden tentoongesteld en eigenlijk al helemaal niet uitgeleend. Ze behoren namelijk toe aan het Berlijnse Kupferstichkabinett, dat deze spectaculaire pentekeningen van Botticelli in 1882 kocht van de twaalfde hertog van Hamilton.

Image_1_Paradiso VISandro Botticelli, Dante and Beatrice in the second planetary sphere of Paradise (Divine Comedy, Paradiso VI), around 1481-1495, pen and brown ink over metal pen on parchment, 32,5 x 47,6 cm © Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett / Philipp Allard

Het museum kocht tegelijkertijd een serie prachtige middeleeuwse manuscripten. Koningin Victoria probeerde hoogstpersoonlijk nog een stokje voor de koop te steken, maar zelfs zij kon niet tegenhouden dat in totaal zevenhonderd (!) kunstschatten werden verscheept naar Berlijn. De hertog was van zijn torenhoge schulden af, maar het Britse rijk was een groot aantal kunstwerken van onschatbare waarde kwijt.

Gelukkig zijn Botticelli’s schetsen voor even terug op Britse bodem. Grijp deze uitgelezen kans en reis dankzij de voorstellingen die de Florentijnse kunstenaar maakte met Dante mee naar de hel, de louteringsberg en het paradijs.

Illustration zu "Die Göttliche Komödie" - Paradiso II.Sandro Botticelli, Beatrice explains to Dante the order of the cosmos (Divine Comedy, Paradiso II), around 1481-1495, pen and brown ink over metal pen on parchment, 32,4 x 47,4 cm © Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett / Philipp Allard
Illustration zu "Die Göttliche Komödie" - Paradiso I.Sandro Botticelli, Beatrice and Dante ascending to the heaven of fire (Divine Comedy, Paradiso II), ca. 1481-1495, pen and brown ink over metal pen on parchment, 32,4 x 47,6 cm © Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett / Philipp Allard

Op reis met Dante, Vergilius en Beatrice
Alle dertig tekeningen die je kunt bewonderen, zijn gemaakt tussen 1480 en 1495. Botticelli tekende op vellum, een soort perkament waarop je kunt schrijven en schilderen. Het is kwetsbaar materiaal, maar hierdoor kun je wel goed zien dat er af en toe een eerdere schets onder de uiteindelijke versie verborgen zit (zeker dankzij de bij de tentoonstelling aanwezige vergrootglazen).

Botticelli-Courtauld-Gallery-Londen (2)

Van ieder gedeelte van Dantes Divina Commedia worden op de tentoonstelling tien tekeningen tentoongesteld. In de eerste twee delen, de hel en het voorgeborchte, wordt Dante bij de hand genomen door de Romeinse dichter Vergilius.

Botticelli’s tekeningen laten op een levendige manier de vele zondaars zien die Dante en Vergilius op hun weg tegenkomen. In de verschillende cirkels van de hel ontmoeten ze geldleners, corrupte geestelijken, tovenaars en oneerlijke waarzeggers, gulzigaards en nalatige heersers.

Botticelli-Courtauld-Gallery-Londen (4) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (1) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (2) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (3) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (4)

De tekeningen van de hel eindigen met een grote tekening van Lucifer, afgebeeld in zijn volle lengte terwijl hij de zielen eet van drie verraders. Vergilius en Dante klimmen via zijn flanken omhoog, op weg naar het voorgeborchte, tussen de hel en de hemel.

Illustration zu "Die Göttliche Komödie" - Inferno XXXIV-2.Sandro Botticelli, Centre of Hell. The full figure of Lucifer (Divine Comedy, Inferno XXXIV,2), around 1481-1495, pen and brown ink over metal pen on parchment, 63,2 x 46,3 cm © Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett / Philipp Allard

Een spannend stripverhaal
De tekeningen van de hel en het voorgeborchte zijn ware zoekplaatjes, dankzij de vele details die je steeds weer ontdekt. Ze laten zich bijna lezen als een spannend stripverhaal.

Het is ongelofelijk hoe mooi Botticelli de details van de verschillende canti (verzen) heeft uitgewerkt. Bijna elk gezicht heeft individuele gelaatstrekken, en dat alleen dankzij lijnen in grafiet en bruine inkt. Vlammen vormen sprekende gezichten, duivels met hoorntjes en vleugels duiken overal op, de gezichten van de vele zondaars worden getekend door pijnlijke grimassen en spijt.

Je ziet hoe Botticelli zijn composities steeds weer veranderde, tot hij tevreden was. Soms draaide hij een voorstelling 180 graden om of probeerde hij meerdere gezichtspositioneringen van figuren uit om te kijken wat het beste was voor de voorstelling. Het is uniek om het scheppingsproces van deze kunstwerken haast per penschets te bekijken.

Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (7) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (8) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (9) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (10)

Hemelse liefde voor Beatrice
In het paradijs wordt de gidsfunctie van Vergilius overgenomen door een stralende Beatrice, Dantes grote liefde. Deze laatste passages worden door Botticelli tot leven gebracht met betoverende tekeningen op perkament, waar de wirwar aan personages wordt gereduceerd tot slechts de twee hoofdrolspelers: Dante en zijn Beatrice. Maar zij schitteren je dan ook tegemoet. Wat een pracht!

Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (11) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (12) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (13) Botticelli-tekeningen-Goddelijke-Komedie (14)

Een zeldzame bijbel op tafel bij paus Leo X
Naast Botticelli’s tekeningen zie je op de tentoonstelling een aantal rijk geïllustreerde manuscripten, grotendeels uit de tijd van Botticelli. Een van deze manuscripten is de monumentale Hamilton Bijbel. Deze bijbel is een van meest bekende manuscripten ter wereld, die ooit toebehoorde aan de Hamilton-familie maar die sinds 1882 niet meer te zien was op Britse bodem.

Die Schöpfungsgeschichte bis zum Traum des PharaosCristoforo Orimina, Genesis (‘Hamilton-Bible’), around 1350-60, book illumination and gold on parchment, 37,5 x 26,5 cm, © Staatliche Museen zu Berlin, Kupferstichkabinett / Jörg P. Anders

Misschien komt deze bijbel je wel bekend voor. Hij is namelijk te zien op het beroemde pauselijke portret dat Rafaël in 1518 maakte van Paus Leo X, dat nu te zien is in de Galleria degli Uffizi in Florence:

portret-Leo-X-Rafaël-Florence

Botticelli and Treasures from the Hamilton Collection is nog tot en met 15 mei 2016 te zien in The Courtauld Gallery in Londen. De entreeprijs voor zowel The Courtauld Gallery als de tentoonstelling bedraagt £ 9,50.

Botticelli-Reimagined (1)

Nog meer werken van Botticelli bewonderen in Londen? Tot en met 3 juli 2016 kun je ook de tentoonstelling Botticelli Reimagined bezoeken in het Victoria & Albert Museum. In onze blog van gisteren gaven we alvast een voorproefje van deze unieke expositie.

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *