Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

‘Soo grooten en langen reys’ – een Italiaanse grand tour door Nederland anno 1667

Jacobus-StorckHet IJ bij de Nieuwe Brug gezien naar de Haringpakkerstoren. Jacobus Storck, 1685

Het is geen geheim dat wij ervan houden om naar Italië te reizen – en samen met ons gelukkig nog talloze anderen. Maar hoe zit dat eigenlijk met de Italianen? Zijn zij net zo gek op Nederland als wij Nederlanders op la bella Italia?

Een van de meest bijzondere verslagen van een Italiaanse reis door Nederland is die van de Toscaanse prins Cosimo de’ Medici. In 1667 ondernam hij, op 25-jarige leeftijd, een rondreis door Nederland van twee maanden. Nooit eerder, en eigenlijk ook nooit meer daarna, heeft iemand van zijn rang en stand zo uitgebreid door ons land gereisd en er zo uitvoerig en beeldend verslag van gedaan. Van dat hele reisverslag is onlangs een nieuwe uitgave verschenen, compleet met prachtige plaatjes en een uitgebreide inleiding.

Vandaag geven we je op Ciao tutti een voorproefje van dit boek: reis mee met de steenrijke Toscaanse prins Cosimo III de’ Medici door het Nederland van de zeventiende eeuw!

Preview-Een-Toscaanse-prins-bezoekt-Nederland

Reis-door-Nederland-Cosimo

Grand tour door Nederland
Na aankomst in Nederland op 15 december 1667 begon de culturele grand tour van Cosimo door de Republiek. Cosimo verkende het hele land en ontmoette kunstenaars en wetenschappers, kooplieden, bestuurders, diplomaten en vorsten en vorstinnen. Een reis naar Nederland was in deze tijd overigens niet helemaal zonder gevaren:

‘Voor elke reiziger waren heersende ziekten in bepaalde contreien een groot risico en de gevaren van de verschrikkelijke pestepidemieën in Amsterdam waren in Italië niet onbekend. Op 20 november 1663 had het stadsbestuur van Piacenza, op ongeveer zestig kilometer van Milaan aan de Po gelegen, zelfs een verbod uitgevaardigd om reizigers de stad binnen te laten die recentelijk Amsterdam hadden bezocht. Juist in het relatief dichtbewoonde Amsterdam was de ziekte moeilijk te beheersen, de laatste grote uitbraak van 1663-1665 had zo’n vijfentwintigduizend slachtoffers gemaakt, bijna tien procent van de bevolking.’

Geheel onverwachts was het pestgevaar vanaf 1665 ineens voorbij en kon er weer zonder gevaar naar Nederland gereisd worden – Cosimo kon op weg: ‘Op 22 oktober 1667 verliet het gezelschap Florence om na een lange landreis over de Alpen in december vanaf Mainz over de Rijn verder te reizen.’

Lang van huis
Hoewel de reis van Cosimo een hoop kunst en cultuur bevatte, was de hele onderneming vooral ook leerzaam bedoeld: het succes van de kleine Republiek sprak in deze tijd tot ieders verbeelding en de toekomstige groothertog van Toscane bracht vele bezoeken aan de kantoren en werkplaatsen van de machtige Verenigde Oost-Indische Compagnie.

De zeventiende-eeuwse historicus Lieuwe van Aitzema suggereert overigens nog een andere reden voor zijn reis. Hij schrijft: ‘men seyde dat sijn Princesse was van een vreemdt humeur’, en: ‘men konde qualijck gissen waerom hy soo grooten en langen reys aennam’. Waarschijnlijk doelt hij op een hardnekkig gerucht dat in deze tijd rondging: het zou niet boteren tussen Cosimo en zijn vrouw Marguerite-Louise d’Orléans. De reis naar Nederland zou een idee van zijn vader geweest zijn, die hoopte dat de moeizame relatie tussen de twee echtgenoten daarna een nieuwe kans zou krijgen.

Welke reden hij ook had, – de waarheid ligt ongetwijfeld in het midden – de Toscaanse prins werd hoffelijk en hartelijk ontvangen in de Republiek. Maar waar was hij eigenlijk terecht gekomen?

Jan-van-Kessel-1669De Dam, Jan van Kessel, 1669

Een wel heel merkwaardig land
‘Cosimo bezocht een wel heel merkwaardig land. William Temple, de Engelse ambassadeur die de prins later in Den Haag zou ontmoeten, schreef een schitterend essay waarin hij zich afvroeg hoe een klein land zonder natuurlijke hulpbronnen het voor elkaar had gekregen om uit te groeien tot de grootste handelsmacht van dat moment.

Als toekomstige groothertog van Toscane was Cosimo zeer geïnteresseerd in het succes van de Republiek en zijn bezoeken in Amsterdam aan de Verenigde Oost-Indische Compagnie en de Admiraliteit kunnen ook in dat licht worden bezien. Of hij een helder inzicht had in het gecompliceerde bestuurssysteem van de Republiek is niet helemaal duidelijk. Zijn secretaris Corsini besteedt in zijn verslagen veel ruimte om uit te leggen hoe het bestuur van de bezochte steden in elkaar stak; de informatie is vaak letterlijk overgenomen van bestaande historische literatuur.’

Bijzondere ontmoetingen
Tijdens zijn reis ontmoette Cosimo tal van kunstenaars en andere hoofdrolspelers uit de Nederlandse geschiedenis. Zo drukte hij Michiel de Ruyter de hand en had hij ontmoetingen met Constantijn Huygens, Frederik Ruysch en Jan Swammerdam. Tijdens zijn verblijf in Amsterdam leidde Pieter Blaeu (1637-1706) de prins rond – hij was nauw betrokken bij de samenstelling van het reisprogramma en bij het arrangeren van de vele ontmoetingen met kunstenaars en verzamelaars.

Cosimo reisde overigens ‘incognito’, en uit de reisverslagen blijkt dat hij daar maar al te zeer van genoot. Zo schrijft zijn kamerheer Corsini op 2 januari 1668 hoe Cosimo de Dam in Amsterdam het liefst bezocht: ‘Hij ging op het plein naar de mensen kijken die daar rondliepen. Hij zag daar de burgemeesters en andere bestuurders in een lange rij voorbijkomen op weg naar hun kantoren in het Stadhuis.’

Als de huwelijksproblemen van Cosimo overigens inderdaad de aanleiding waren geweest voor de reis naar Nederland, dan heeft het niet mogen baten. De relatie bleef op z’n zachtst gezegd moeizaam – er zou zelfs een tweede grand tour volgen voor Cosimo. Via Spanje, Portugal en Engeland reisde de prins in 1669 voor de tweede maal naar Nederland, waar hij op 15 juni aankwam. Het jaar daarop overleed zijn vader en volgde Cosimo hem op als groothertog van Toscane.

Benieuwd naar het verslag van deze twee bijzondere reizen van Cosimo de’ Medici door Nederland? Lees verder in

BL_Cosimo (omslag).indd

Een Toscaanse prins bezoekt Nederland
De twee reizen van Cosimo de’ Medici, 1667-1669
Lodewijk Wagenaar & Bertie Eringa
ISBN 9789059373709
€ 39,95
uitgeverij Bas Lubberhuizen

Bestel Een Toscaanse prins bezoekt Nederland via deze link bij bol.com

Bovenstaande afbeeldingen zijn afkomstig uit ‘Een Toscaanse prins bezoekt Nederland. De twee reizen van Cosimo de’ Medici, 1667-1669’, © 2014 Lodewijk Wagenaar & Uitgeverij Bas Lubberhuizen

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *