Op reis met Vincenzo Bellini

14 maart 2013 Boeken: Lezen over Italië 1 reactie

‘Non c’è nulla in tutta Europa, che non dico si avvicini a questo teatro, ma ne dia la pallida idea. Gli occhi sono abbagliati, l’anima rapita,’ aldus Stendhal toen hij in 1817 het Teatro San Carlo in Napels bezocht. Dit theater mag dan ook niet worden overgeslagen tijdens een bezoek aan Napels.

Het Teatro San Carlo is niet alleen het belangrijkste theater van Napels, het is een van de beroemdste operatheaters ter wereld. Het is namelijk het oudste nog bestaande operagebouw van Europa en, alsof dat nog niet genoeg is, het staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Het theater kan maar liefst drieduizend toeschouwers herbergen, verdeeld over zes verdiepingen. Vooral vanuit de Galleria Umberto I is de grandeur van het theater goed te zien.

Op 30 mei 1826 vond in het Teatro San Carlo de wereldpremière plaats van Vincenzo Bellini’s opera Bianca e Gernando. Hoewel deze componist op Sicilië was geboren, had hij vanaf 1819 aan het Conservatorio di San Sebastiano in Napels gestudeerd, bij de muziekpedagoog Nicola Zingarelli.

In februari 1825 beleefde Bellini met Adelson e Salvini zijn debuut als operacomponist, in het Teatrino del Conservatorio di San Sebastiano, eveneens in Napels. Volgens Anton Brand, die in het leven van Bellini dook, kwam collega-componist Donizetti na de voorstelling het toneel op om Bellini te feliciteren met zijn succes.

Beide componisten werden volgens Brand door de grote Rossini uitgenodigd om een opera voor het Théâtre-Italien te schrijven. ‘Bellini’s I Puritani ging in januari 1835 in première, Donizetti’s Marino Faliero volgde in maart. Opmerkelijk is dat beide opera’s door dezelfde solisten werden gezongen – ze stonden bekend als het Puritani-kwartet.

I Puritani werd een doorslaand succes (en maakte Bellini tot Ridder in het Legioen van Eer), Marino Faliero werd gewaardeerd, maar Donizetti kon toch niet in Bellini’s schaduw staan. Hij verliet Parijs om in Napels te gaan werken aan een nieuwe opera. Dat werd Lucia di Lammermoor, naar de roman van Sir Walter Scott, op een libretto van Salvadore Cammarone. Het werk ging op 26 september 1835 in het Teatro San Carlo in première – drie dagen na Bellini’s dood. Donizetti was geschokt toen hij van het overlijden van Bellini hoorde.

Bellini koesterde de droom niet alleen voor het Théâtre-Italien te schrijven, maar ook voor de andere theaters in Parijs, de Opéra en de Opéra-Comique. Die droom werd in de jaren veertig van de negentiende eeuw door Donizetti verwezenlijkt. Hij overleefde Bellini bijna twaalfeneenhalf jaar, en stierf op 8 april 1848 in zijn geboortestad Bergamo, ruim vijftig jaar oud. Het laatste jaar van zijn leven bracht hij door in een inrichting in Ivry, bij Parijs, het slachtoffer van de syfilis die hij vermoedelijk op jonge leeftijd had opgelopen tijdens zijn studie in het hedonistische Bologna.’

Laatste reis
Meer lezen over Vincenzo Bellini, Donizetti en Rossini? Neem dan een kijkje op Anton Brands website of lees Laatste reis, een melodieus reisverhaal dat je meevoert naar het leven van een aantal van de beste componisten die Italië heeft voortgebracht.

Vincenzo Bellini schreef La Sonnambula, Norma en I Puritani. Hij zou de grootste operacomponist van de negentiende eeuw hebben kunnen worden, maar overleed onverwachts onder dubieuze omstandigheden op 23 september 1835 in een voorstad van Parijs – nog geen vierendertig jaar oud. Hij werd begraven op Père Lachaise.

Anton Brand raakte dankzij Bellini geïnteresseerd in de operacomponisten van de negentiende en twintigste eeuw – het werk, de levens en liefdes van Rossini, Donizetti, Verdi, Puccini. Hij ging op zoek naar de achtergronden van hun werk en bezocht de plaatsen waar ze hebben gewoond. Hoe ontdek je de wereld van de opera? En hoe kom je erachter wat houden van is? Vincenzo Bellini had de sleutel in handen: ‘oneindige melodieën…’