Een beproefd recept voor het ware geluk

3 december 2013 Boeken: Lezen over Italië 1 reactie

Gelukkig leven, dat wil iedereen. Maar wat is dat? Een universele vraag, waarop de Romeinse filosoof Seneca een helder antwoord heeft, een antwoord dat we nu dankzij vertaler Vincent Hunink en uitgeverij Athenaeum in zeer aantrekkelijke vorm tot ons kunnen nemen:

Het geheim van een geslaagd leven schuilt niet in bezit. Niet in macht of grenzeloos genieten of wilde avonturen. Er is maar één hoogste goed: ‘morele integriteit’. Of met een stoïcijns begrip: ‘leven volgens de natuur’. Of met dat klassieke en tegelijk moderne woord: ‘deugd’. Daarbij stelt Seneca een uitdagende vraag: kun je rijk zijn en tegelijk moreel goed leven? Is dat niet hypocriet?

Dat is een verwijt dat Seneca zelf gemaakt wordt, tot in de huidige tijd. Zijn reactie is dus ook persoonlijk gekleurd. Rijkdom is geen absolute voorwaarde, zegt hij, maar je geld wegdoen hoeft ook niet. Geniet, gebruik je bezit goed, laat anderen erin delen, maar word er niet afhankelijk van. Houd het ideaal voor ogen.

Een fragment:

‘Gelukkig leven, […] dat wil iedereen wel. Maar wat is de basis van zo’n gelukkig leven? Dat kunnen mensen niet goed zien, ze tasten in het duister,

Nee, een gelukkig leven bereiken is niet gemakkelijk. Sterker nog, hoe harder je erop afstormt, des te verder raak je ervan verwijderd als je eenmaal op de verkeerde weg zit. Want voert die weg je een andere kan top, dan wordt de afstand door je snelheid alleen maar groter.

We moeten dus eerst vaststellen wat ons doel nu eigenlijk is. En daarna goed kijken via welke weg we dat het snelst kunnen bereiken. Wanneer we dan eenmaal op weg zijn zullen we vanzelf begrijpen (aangenomen dat het de goede weg is) hoeveel we elke dag opschieten en hoe dichter we komen bij het object van ons natuurlijke verlangen.

Maar zolang we doelloos rondlopen en niet een leider volgen maar het rumoer en verwarde geschreeuw van mensen die ons naar diverse kanten roepen, verspillen we ons leven door fouten. En het leven is al zo kort. Zelfs als we dag en nacht werken aan een goede mentaliteit.

Laten we dus bepalen waar we precies heen willen en via welke weg, met een deskundige erbij die het gebied waar we naartoe gaan goed kent. Want het is hier niet zoals op andere reizen. Normaal houd je een bepaalde grenslijn aan of vraag je lokale bewoners de weg, zodat je niet verdwaalt. Maar hier zijn juist de vaakst begane, drukste wegen het meest misleidend.

Wat is dus het eerste waarop we hier moeten letten? Dat we niet als schapen maar gewoon meelopen, achter de kudde aan.’

Lees al Seneca’s adviezen in